Türkiye'de ham altından yapılan el işçiliği lüppe takısının son temsilcisi olan 70 yaşındaki Süreyya Arnaz, yüzlerce yıllık geleneği bulunan takının çeyizlerde yeniden rağbet görmesinden büyük mutluluk duyuyor. Lüppe artık sadece çeyizlerde değil ailelerin çocuklarına bırakacakları bir takı olarak görülüyor.

Antalya'da yaşayan 3 çocuk babası Süreyya Arnaz, ilkokulu bitirdikten sonra babası tarafından bir kuyum ustasının yanına çırak olarak verildi. Ustasının yanında gece gündüz 5 yıl çalışan Arnaz, ustasının tüm özel el işi hünerlerini öğrendi. Arnaz, askerlik dönüşünde ustasının da el vermesiyle şimdilerde Kazım Özalp Caddesi üzerinde küçük bir dükkan açtı. Süreyya Arnaz, yıllarca tezgahında el işçiliğiyle Antalya burması, lüppe, incili küpe, alyans, taşlı yüzükler ve müşterisinin isteğine göre takılar yaptı. Antalya'da sarrafların el işi olarak istediği takıları ustasından kalan asırlık tezgahında hayat veren Arnaz ustanın en büyük mutluluklarından biri de unutulmaya yüz tutmuş lüppe takısının yeniden moda olması. Ham altını kalıplayıp, parçalarını birleştiren Arnaz, halkaları taktıktan sonra 20 taneli takının iki imamesini de elinde işleyerek hayat veriyor. Yıllar sonra yeniden lüppe takısının moda olmasını sevinçle karşılayan Süreyya Arnaz'ın sanatını yaşatmada en büyük destekçisi ise hem oğlu hem çırağı olan oğlu Hüseyin Arnaz.

"Bu meslek ince bir iştir"

Süreyya Arnaz, babasının bir kuyumcu ustasının yanında işe vermesiyle bu zanaata başladığını belirterek, 55 yılı geride bıraktığını söyledi. 5 yıl kuyumcuda çalıştığını ve ustasının yakın bir yerine kendi iş yerini açtığını dile getiren Arnaz, "Kuyumculuk çok sevdiğim bir iş, yoksa bu yaşa kadar zaten çalışmak mümkün değil. Bizim meslek ince bir iştir. Bu iş için içinizde aşk zevk olacak. Burada her çeşit iş yapıyoruz. Antalya burması, lüppe, incili küpe, alyans, taşlı yüzükler ve müşterinin özel çizimleri el emeği göz nurumu dökerek yapıyorum" dedi.

"Eskiden çeyizde kullanılırdı"

Son dönemde Antalya'da yeniden moda olan tespihi andıran lüppe kolyeden bahseden Arnaz, "Lüppe bir Arap modelidir. Eskiden bu kolyenin aralarına altınlar konurdu ve gelinlere takılırdı. 1965 yılına kadar lüppe modaydı. 1970'li yıllarda pullu uzun zincirler moda oldu. Son dönemlerde de eski lüppeler satmak için sarraflara getirilmeye başlandı. Sarraflar da bu kolyeyi vitrinlerde sergilemeye başlayınca vatandaşlarımızın dikkatini çekti. Yeniden bir ilgi başladı ve lüppe yapmaya başladık. Müşterinin isteğine göre 18 ayardan lüppe yapıyoruz" diye konuştu.

"Ham altın çeşitli işlemlerden geçiyor"

Lüppenin yapılışını anlatan Arnaz, "Yaprak altını önce silindirlerde çekiyoruz. Kalıplara çakarak lüppeyi oluşturan iki parça ortaya çıkıyor ve ardından kenarlarını kesip birleştiriyoruz. Halkalarını takıp, imameleri yapıyoruz. Tesviye, cila ve çeşitli süzme ve yıkama işlemlerinin ardından lüppenin bir parçası ortaya çıkıyor. Bir takımı iki günde yapıyorum. Yaprak altını sıfırdan alarak bu 20 parçalı 2 imameli kolye haline getiriyorum. Müşterinin isteğine göre fiyatı 2 bin 500 ile 5 bin TL arasında değişiyor" ifadelerini kullandı.

Antalya'da yaşlı iki kuyum ustası kaldığını belirten Arnaz, lüppeyi ise sadece kendisinin yapabildiğini vurguladı. Günümüzde kuyumcu çıraklarının branşlaştığını dile getiren Arnaz, en büyük isteğinin kendisinden sonra da lüppe ustalığının devam ettirilmesi olduğunu belirtti.

"El işi ürünler devam etmeli"

Babasının tüm hünerlerini öğrenmeye çalışan Hüseyin Arnaz ise Süreyya Arnaz'ın hem babası hem ustası olduğunu kaydetti. Babasının bildiklerini öğrenmeye çalıştığını ifade eden Hüseyin Arnaz, "Babam hiçbir iş yapmasa da tezgahında oturması bizim için yeterlidir. Sarraf vitrinlerinde görülen ürünlerin çoğu, pres, döküm, kalıp işlemleridir, biz genelde el işi çalışıyoruz. İsimli kolye, bileklik ve yüzükleri yani yeni nesil ürünleri de yapıyoruz. Ama bunun yanında babamın daha önceden yaptığı ürünleri de devam ettirmek istiyoruz. Bu el işi ürünlerin devam etmesi, ölmemesi gerekiyor. Lüppe ustası olarak sadece babam var" dedi.

"Yeniden moda ve el işçiliği ile yapılıyor"

Lüppenin daha çok Antalya'ya özgü bir takı olduğunu bir dönem kaybolduktan sonra yeniden moda olmaya başladığını aktaran Hüseyin Arnaz, "Bu kez lüppe düğün takısı olarak değil, genelde herkesin taktığı bir takı haline geldi. Kalıcı takısının olmasını isteyenler lüppe ve Antalya burmasını tercih ediyor. Çünkü bu takılar evlada ya da toruna bırakılabilir. Lüppe yapımı çok uzun ve emek isteyen bir işçilik. Babam gözünü kapatsa el alışkanlığıyla lüppeyi yapabilir. Antalya'nın son lüppe ustası babam. Babamın yaşında çalışan başka kuyum ustası da yok. Antalya'daki sarrafların çoğunun babamla usta çırak ilişkisi olmuştur" diye konuştu.

İHA