Üçgöz, Adıyaman'ın Besni ilçesine bağlı bir beldedir. Belediye başkanı Ali Özer'dirBeldenin biraz dışarısında bulunan çeşmeden Üçgöz ismini almıştır.Beldemiz Yöreyi Türkleştirmek için 300 yıl evvel iskan edilen Karakeçili ve Karakoyunlu Türkmenlerince kurulmuş ve Türk yaşam biçiminin bir örneği sofraz çayı kenarında kurulmuştur.
Adıyaman Besni Üçgöz Köyü Resimleri
18
28
Türk kültürü yaşayan Türkmen bir beldedir.Etrafında Kayı boyundan Karakeçili köyleri Çilboğaz ve Geçitli köyleri vardır.Aile hekimi pratisyen doktor M.Melikşah Yılmaz'dır.
38
Tarihçi Prof.Dr.Yusuf Halaçoğlu'nun Anadolu Aşiretleri eserinde 971 senesi ( Miladi 1563-64 senesi) Tapu Kadastro, Kuyud-i Kadime Arşivi ve Tahrir Defterlerine göre (T.D. nr.116, varak: 239b - 294a ve varak: 207b) o yıllarda Sofraz'da yaşayan cemaat (aşiretler) aşağıdaki şekildedir:
48
Değişirlü Cemaati, Maraş Yörükleri Taifesinden, Boy: Kınık , Oğuz'un Üçok Kolu Deniz Han Oğullarından, Sembol: Türkmen, Hane Sayısı: 6, Mücerred (safkan): 8, Yurt: Sufraz (t-i Behisni) kışlak, Sancak: Maraş
58
ve diğer cemaat:Yaycılar Cemaati. Maraş Yörükleri Taifesinden, Çağırganlu Grubu, Boy: Eymür, Oğuz'un Üçok Kolu Dağ Han Oğullarından, Sembol: Türkmen, Hane sayısı: 1, Mücerred: 0, Yurt: Sufraz, Sancak: Maraş.
Görüldüğü gibi 1563 yılında 7 haneli köyün nüfusu yaklaşık 50 - 70 kişidir.Bu bilgiler Yavuz Sultan Selim'in İran seferi sırasında bölgede yeralan Beşyol, Taşlıyazı, Yoldüzü (Mıhırtıl), Kızılhisar, Geçitli, Çilboğaz, Surfaz, Kesecik Karyelerine (köylerine) Maraş Türkmenlerini yerleştirdiği bilgileri ile örtüşüyor.
68
Benzeri yerleşimler Tut Nahiyesinin Balkar, Karaburun, Belören, Harmanlı ve Akçatepe Karyelerinde de yapılmıştır.
Bu bilgilerden sonra yukarıda sözü geçen Karakeçili, Karakoyunlu ve Kayı bağlantılarının gözden geçirilmesi ve o satırların yazarı tarafından düzeltilmesi iyi olacaktır.
Köyün dışındaki Kül Şehri adıyla bilinen kalıntılar, Sofraz Tümülüsü ve Anıt Mezarlar Kommanege Krallığı ( 2. Mitridates ) zamanından kalma olduğu söylenebilir. Köyün uzağındaki minarelerin ise Emevi döneminden kalma olduğu düşünülür.
Harabelerin ve köyün içindeki önemli eserler Öksüz Minare, Mustafa Paşa Camii, Hasan Paşa Camii, Ulucami ve Haceli Bey Türbesidir.
78
Haceli Bey Köyün eski imamlarından olup, kendisi kandırılarak diri biri için cenaze namazı kıldırmaya teşvik edildikten sonra, diri adamın gerçekten ölmesi sonucunda evine kaçarak kaybolan bir kişi olduğu söylenir. Kaçarken terliğinin tekini dışarıda bırakmış olduğu ve evinin Ziyaret haline getirildiği bilinmektedir.
Surfaz'lı 1291 doğumlu Aziz Murat Besnili diğer 8 şehit gibi Çanakkale'de 19.4.1915'te şehit düşmüştür.Meraklısı için Surfaz, Kül Şehri ve Kommagene ile ilgili araştırma yapan tarihçiler ve eserleri aşağıdadır: (bunlar sadece eser adlarıdır, içlerinden alıntı yapılmamıştır)
88
1) Cumont,F., 1939, The Frontier Provinces of the East. Cappadokia, Lesser Armenia, Commagene Cambridge Ancient History Vol.:11 pp: 606 - 613
2) Cohen, Claude; Besni The Encyclopedia of Islam pp:1190-1191
3) Dörner, Friedrich Karl & Naumonn, Rudolf, 1939, Forschungan in Kommagene, Berlin Arkeoloji Enst., s:114
4) Fehmi Eraslan, 2002, XII Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Semp. S:12-128
5) Fazıl F, 1953, Birkaç Türk kazısının Tarihçesi, s:263-272
6) Reinach Thedore, 1890, La Dynasti de Commagene, s: 362-380
7) Rohde G., 1943, Anadolu Biyografisine Ait, Belleten 25, s:168..
8) Uzunçarşılı, İsmail H., 1984
9) Wilcken, Ulrich, 1894, Antiochus, Paklys Realencylopidic, s: 24909-24910
10)Halaçoğlu, Yusuf, Anadolu Aşiretleri Çalışması ve WEB sitesi (kendisine teşekkürlerimizle)