Kadınlarda meme kanserine neden olan ünlü oyuncu Angelina Jolie’de de görülen BRCA1 ve BRCA2’deki mutasyonları, erkeklerde de prostat kanserine neden oluyor. Dolayısıyla aile öyküsüne bakıldığında kişinin sadece babasındaki prostat kanseri değil, annesindeki meme kanseri de risk oluşturuyor. Ailesinde bu tarz kanser öyküsü olanlar prostat taramalarına 40’lı yaşlarda başlamalı. Erken tanı koyabildiğimiz hastalarda erken ve daha etkili tedavi yapma şansımız oluyor. Özellikle de prostat muayenesi çok önemli. Erkekler kültürel nedenlerle prostat muayenesinden çekinebiliyorlar. Bundan kesinlikle kaçınılmamalı” dedi.

Dünya Sağlık Örgütü’nün 2020’de güncellediği ve dünya kanser verilerini içeren GLOBOCAN 2020 sonuçlarında prostat kanserinin erkeklerde en sık rastlanan ikinci kanser olduğunu, erkeklerde yeni tanı alan kanserlerin yüzde 14,1’ini oluşturduğunu ve tüm dünyada her yıl 1.4 milyon erkeğe, yani yaklaşık 1 buçuk milyon erkeğe prostat kanseri tanısı konduğunu bildirdi. Bu verilere göre dünyada her yıl 375 bin erkek prostat kanseri nedeniyle hayatını kaybediyor ve prostat kanseri erkeklerde ölüme neden olan kanserler arasında 5. sırada yer alıyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün GLOBOCAN raporuna göre 2020 yılında Türkiye’de ise 19 bin 444 erkeğe prostat kanseri tanısı konmuş.

Prostat kanseri taramasında, üroloji uzmanının prostat muayenesi yapması ve kanda PSA düzeyinin belirlenmesi olduğunu hatırlatan Anadolu Sağlık Merkezi Üroloji Uzmanı ve Üroonkoloji Merkezi Direktörü Doç. Dr. İlker Tinay, “Eğer ailevi bir riskiniz varsa bu taramaları 40 yaşında başlatmayı öneriyoruz. Ailesel bir riskiniz yoksa genellikle 50’li yaşlarda ürolojik değerlendirme ve beraberinde kan PSA düzeyinin belirlenmesi ve de bu değerlendirme sonucunda bir olumsuzluk saptanmaması durumunda da 60 yaşından sonra düzenli tarama yapılmalı. Kuzey Amerika ve Batı Avrupa’da prostat kanseri tarama programlarının başladığı 90’lı yılların ortalarındaki ölüm oranları ile günümüzdeki prostat kanserine bağlı ölüm oranları karşılaştırıldığında izlenen belirgin düşüşün sebebinin hem erken tanı koymak amaçlı tarama programlarının (fizik muayene ve PSA kontrolü) yaygınlaşması hem de tedavi seçeneklerindeki gelişmeler olduğu bildirilmektedir” dedi. 

Yapılan prostat muayenesinde bir anormallik saptanması ve/veya kanda ölçülen PSA değerinde yükseklik olduğu taktirde tanıya yönelik işlemlere geçildiğini anlatan Doç. Dr. İlker Tinay, “Eskiden direkt prostat biyopsisi yapıyorduk, günümüzde prostat biyopsisi sırasında bize yol göstermesi amacıyla biyopsi öncesinde artık prostat MR’ı çekiyoruz. Daha sonra MR görüntülemesinin bize sağladığı bulgular rehberliğinde prostat biyopsisi işlemini gerçekleştiriyoruz. Prostat MR Füzyon biyopsi yöntemi ile eskiye oranla daha yüksek doğruluk oranları ile prostat kanseri tanısı koyabiliyoruz. Biyopsi örneklemesinden sonra kanser tanısı konan hastalarda hastalığın evrelendirilmesi amacıyla tüm vücut görüntülemeleri yapılıyor. Bundan sonra da tümörün yerleşimine, derecesine ve yaygınlığına göre tedaviler planlanıyor” şeklinde konuştu.

Erken tanı başarılı tedavi ve daha uzun sağkalım açısından önemli

Seneler geçtikçe toplumdaki bilinçlenmenin de arttığına dikkat çeken Doç. Dr. İlker Tinay, “Bu kadar sık rastlanan bir kanserde tarama programları artık yerini buldu. Tarama amaçlı olarak ürolojik muayene ve PSA değerleri önemli. Erken tanı koymak daha başarılı tedaviler, o da daha uzun bir sağkalım anlamına geliyor. O yüzden bence en değerli şey insanların bilinçli olması ve düzenli kontrollere gelerek taramalarının yapılması. Bu sayede erken tanı alan kişilerin sonuçları da daha başarılı oluyor. Son 20 yılda hem cerrahların kullandığı başta robotik cerrahi olmak üzere cerrahi yöntemler, hem radyasyon onkologlarının kullandığı cihazlar ve protokoller, hem de nükleer tıp uzmanlarının uyguladığı radyonüklid tedaviler umut vaad ediyor. Ayrıca henüz sınırlı veri olsa da, bağışıklık sistemi tedavileri olarak da bilinen immünoterapi gibi medikal onkologların kullandığı akıllı ilaçlar da hastalara büyük avantajlar sağlıyor. 20 yıl önce elimizde kısıtlı tedaviler vardı. Şu anda hastalığın farklı evrelerinde kullanabileceğimiz tedavi seçeneklerimiz gerçekten fazlasıyla artmış durumda” dedi.

Yalnızca prostat kanserinde değil tüm kanserlerde kişiye özel tedavilerin uygulandığını hatırlatan Doç. Dr. İlker Tinay, “Tüm tedaviler kişiye özgü uygulanmaya başladı. Bu da zaten teknolojinin ve artan bilginin beraberinde getirdiği bir sonuç” şeklinde konuştu. 

Kültürel nedenlerle prostat muayenesinden kaçınmak yanlış

Doç. Dr. İlker Tinay, “Erken tanı çok önemli. Özellikle ükemizde ve doğu toplumlarının çoğunda ne yazık ki kültürel olarak prostat muayenesinin yapılma şeklinden kaynaklı ayıplama, korkma, çekinme gibi durumlar söz konusu. Oysa bu kadar sık görülen bir kanserden korunmak için bu kadar basit bir muayeneden kaçınmanın hiçbir mantığı yok. Hastaya prostat muayenesi yapılmalı, PSA testine bakılmalı ve bunların ışığında hastanın prostat kanseri açısından değerlendirilmesi sağlanmalı. Hele ki ailesinde prostat veya meme kanseri hikayesi olan kişilerin 40’lı yaşlarda ilk muayenelerini yaptırmaları şart” dedi.

Prostat kanserinin belirtisi yok

Prostat kanserinin pek belirtisinin olmadığını dile getiren Doç. Dr. İlker Tinay, “Prostat kanseri hiçbir belirti vermeyebilir çünkü prostat zaten var olan ve 50’li yaşlarda doğası gereği büyüme eğiliminde olan bir organ. Genellikle bu büyümeye bağlı işeme şikayetleriyle kontrole geliniyor. İleri evre prostat kanserinde ise genellikle idrarda kan şikayeti ile başvurular oluyor. Prostat kanseri ilk olarak bel omurlarına ve omurgaya sıçrama yaptığı için bel ve sırt ağrılarıyla da hastalar doktora başvurabiliyor” şeklinde konuştu. İdrarın kesik kesik yapılmasının genellikle prostatın büyümesiyle bağlantılı olduğunu anlatan Doç. Dr. İlker Tinay, “Prostat iyi huylu da büyüyebilir, kansere bağlı olarak da büyüyebilir. Kansere özgü bir bulgu olmasa da üroloji muayenesine gidilmesini önemli” açıklamasında bulundu.

Prostat kanserini önlemenin tek yolu düzenli kontroller

Prostat kanserini önlemenin herhangi bir yolunun olmadığını vurgulayan Doç. Dr. İlker Tinay, “Bu kanser erkeklerde en sık rastlanan ürolojik kanser olmasına rağmen mesane ya da böbrek kanserindeki belirgin sigara etkeni gibi belirli bir nedeni veya alınabilecek belli önlemler yok. Ancak her hastalıkta olduğu gibi riski azaltmak için sağlıklı bir yaşam sürmek önemli. Dengeli beslenme ve dengeli fiziksel aktivite sağlığı olumlu etkiliyor ancak prostat kanseri açısından mucizevi bir önlem yok. Tek önerimiz dengeli bir yaşam sürmek ve düzenli doktor kontrollerini ihmal etmemek” dedi. (BSHA – Bilim ve Sağlık Haber Ajansı)