Dolayısıyla tüm hücrelerimizin yaşayabilmesi için aslında hemoglobinin oksijen taşımasına ve demire büyük iş düşüyor.Türkiye’de sanıldığından çok daha fazla kişi demir eksikliğine bağlı kansızlık(anemi) yaşıyor.Kan tahlillerinizde demir düzeyini gösteren üç önemli parametre vardır.Bunlar serum demir değeri, depo şekli ferritin ve demir bağlama kapasitesidir.Bazen demir değeri normal olsa bile ferritin düşük, demir bağlama kapasitesi yükselmiş olabilir.Bu da eksikliğin göstergesidir.Saç dökülmesi,çabuk yorulma,baş dönmesi ile üşüme hissi demir eksikliğini işaret eder ve çoğu zaman göz ardı edilen şikayetlerdir.

Demirin öncelikli kaynakları başta kırmızı et, balık,karaciğer,yumurta olmak üzere hayvansal kaynaklardır.Kurubaklagiller,pekmez,meyvelerden siyah üzüm, sebzelerden ise ıspanak ikinci derece bitkisel demir kaynaklarındandır.

Çay ve kahvede bulunan tanen bileşiği demirin emilimini azaltır.Bu yüzden kahvaltıda yumurtanın yanında çay içiyorsanız aslında demir almış sayılmazsınız.Çay,kahve tüketimi ile demirden zengin öğün  arasında en az 1 saat bırakmalısınız. 
Yumurtanın uzun süre haşlanmasıyla sarısının çevresinde oluşan gri halka ise artık o yumurtanın iyi bir demir kaynağı olmadığını gösterir.Çünkü aşırı pişme ile yapısındaki demir bozulmuştur.

Demir emilimini artırmak istiyorsanız yanında bir c vitamini kaynağı tüketmelisiniz.Örneğin etin yanında tüketeceğiniz bol biberli ve limonlu bir salata demirin emilimini artırır.

Kalsiyum ise c vitamininin aksine demir emilimini engeller.Bu nedenle bir demir kaynağının  yanında yoğurt,ayran,peynir ya da süt tüketilmesi önerilmez.Sık sorulardan biri ıspanak yanında yoğurt yenilebilir midir?İkisinin beraber tüketilmesi demirin emilimini azaltacağından önerilmez.Ancak eğer ciddi demir eksikliği yaşıyorsanız veya Chron gibi inflamatuar bağırsak hastalığı ya da çölyak hastalığınız varsa zaten eksikliği besinlerle düzeltmemiz pek mümkün olmayacaktır,doktor kontrolünde takviyeye başlayabilirsiniz.Takviyelerin genelde aç karna alınması önerilir.Bazen diyare, kabızlık ve dışkı rengini koyulaştırma gibi yan etkileri görülür.Ancak kullanımı bırakılınca ortadan kalkar.
Sanılanın aksine demir takviyelerinin iştah arttırdığı ve kilo aldırdığı yanlıştır.Hatta son çalışmalarda demir ve/veya D vitamini eksikliğinin kilo vermeyi engellediği ortaya koyulmuştur.Bu durum birazda kişinin psikolojik koşullamasıyla ilgilidir.Demir takviyesi alıyorum,iştahım artacak endişesine kapılırsanız farkında olmadan fazla yemeniz mümkündür.
Menstruasyon döngüsünden dolayı kadınlar ve artan gereksinimden dolayı hamileler başta olmak üzere kan tahlillerinizde demir göstergelerini kontrol ettirmeyi unutmayın.

Stajyer Diyetisyen Yeşim ÖZTEKİN