Ankara Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kulak Burun Boğaz (KBB) Kliniğinde ameliyatlarda çıkarılan iğne, madeni para gibi yabancı cisimler farkındalık sağlamak amacıyla sergileniyor.

Çocuk, yetişkin her insanın farkına varmadan yuttuğu, kulağına ya da soluk borusuna kaçan yabancı maddeler Kulak, Burun, Boğaz Klinik Şefi Dr. Ata Gürzumar tarafından bir araya getirilerek yaklaşık 20 yıldır Ankara Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kulak Burun Boğaz Kliniğinde sergileniyor. Dr. Gürzumar'ın 95 yılında emekli olması ile birlikte yeni cisimlerin eklenmediği sergi, ayrıca hastaneye tedavi olmak veya refakatçi olarak gelen kişiler için de farkındalık oluşturuyor.

"İyi tarafı da burada yatan hastalarımızın bir bakıma farkındalıklarını arttırmış oluyoruz"

Ankara Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kulak Burun Boğaz (KBB) Kliniği Eğitim Görevlisi Doç. Dr. Murad Mutlu, serginin yaklaşık 20 senelik olduğunu belirterek, "Dış Kapı SSK'nın 1990'lardaki Klinik Şefi Ata Gürzumar Hoca tarafından meydana getirilmiş ve o günden beri kliniğimizde sergileniyor. Şu anda hala birçok yabancı cisim geliyor fakat bunu yenilemiyoruz, eski kalan parçaları sergilemeye devam ediyoruz. 1985'lerden başlamış yaklaşık 25-30 senelik bir sergi. Servisimize gelen giden refakatçiler olsun hastalarımız olsun çok ilgi gösteriyorlar, bu konuda bizden bilgi alıyorlar. Aslında bunun iyi tarafı da burada yatan hastalarımızın bir bakıma farkındalıklarını arttırmış oluyoruz ve çocuklarına gerekli olan dikkati vermelerini sağlamış oluyoruz. Bunun hayati bir önemi olduğunu şu örnekle de yapabiliriz: Bu sabah internet sitesinde kabak çekirdeği yüzünden hayatı mahvoldu diye bir haber geçmiş. Sanırım Mersin'de 3 yaşında bir çocuk oyun oynarken kabak çekirdeği yemeye çalışıyor, çekirdek boğazına kaçıyor, anneannesi çıkartmaya çalışırken daha kötü oluyor ve beyin ölümü gerçekleşmiş sanırım. Dolayısıyla bu önemli bir olay, özellikle soluk yoluna kaçması, çünkü çocukların soluk yolu dar olduğu için ve yutma koordinasyonları büyükler kadar net olmadığı için dikkat etmekte yarar var" ifadelerini kullandı.

"Fark edildiği zaman hiç dokunulmamasını öneriyoruz"

Kulak, burun ve boğazda yabancı cisimlerin genellikle poliklinik şartlarında bazen de acil şartlarda değerlendirilen olgular olduğunu söyleyen Doç. Dr. Mutlu, "Bunlar genellikle 6 ay-5 yaş arası çocuklarda daha fazla görürüz ama erişkin hastalarda da görmemiz mümkündür. Bunlar dört grupta değerlendirilebilir: dış kulak yolu, burun, soluk (hava yolu) ve yemek borusu olmak üzere. Dış kulak yolundaki yabancı cisimler erişkinlerde genellikle kulak temizleme amaçlı pamuklu çubukların pamuğunun kulak yolunda kalması ile oluşur. Bunları poliklinik şartlarda forseps dediğimiz aletlerle tutup çeker çıkarırız. Onun dışında dış kulak yoluna çeşitli böceklerden meyve çekirdeklerine, silgilerden oyuncak parçalarına kadar birçok şeyi çocuklar kaçırabilirler. Sağ el kullanmadan dolayı genellikle sağ kulakta olmakta, işitme kaybı, böcek kaçtıysa hassasiyet, ağrı oluşturabilmektedir. Bir kısmı fark edilemeyebilir. Kulak akıntısı, kulak ağrısı yaptığı zaman hasta doktora anne veya babası tarafından getirilir. Bunlar fark edildiği zaman hiç dokunulmamasını öneriyoruz. Çünkü bunları dışarı çıkarmak için dokunduğumuz takdirde dış kulak yolunun daha da derinine kulak zarına doğru itmek ve dolayısıyla kulak zarına zarar vermek buradan da orta kulakta problem olması mümkün. Böyle bir durumda hastayı hemen bir Kulak, Burun, Boğaz uzmanına getirmekte yarar var" şeklinde konuştu.

"Cisim arkaya doğru ittirilirse geniz bölgesinden aşağı kaçabilir ve çocuk ani bir refleksle bunu yutabilir"

"Eğer bir böcekse dış kulak yolundaki, biz bunun canlılığını öldürebilmek için fikse ediyoruz" diyen Doç. Dr. Mutlu, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Alkol veya, anestezik maddelerle öldürüp ondan sonra çıkartıyoruz ama böcek dışında bir maddeyse eğer arkasına geçebilecek gibiyse kürek dediğimiz aletlerle onu öne doğru çekiyoruz ya da lavajla veya aspirasyonla bunu çıkartabiliyoruz. Burundaki yabancı cisimlerde genellikle poliklinik şartlarında bize gelmekte, bir kısmını anne baba fark etmiyor. fark etmediği takdirde burunda kötü kokulu bir akıntı, burun akıntısı, bazen burun kanamaları, burun tıkanıklığı yapabiliyor. Bunlar da poliklinik şartlarla geldiği takdirde biz aspirasyonla öne doğru çekerek ya da arkasına dolaşıp öne doğru çekerek çıkartabiliyoruz. Anne, babanın burunda yabancı cisim fark ettiği zaman evde yapabileceği tek şey: diğer burun kanadına iyice basarak sümkürmesini sağlamak ve çıkarabilmesini temin etmek. Eğer böyle olmuyorsa, hiç dokunmayıp direk Kulak, Burun, Boğaz Uzmanına gelsinler. Çünkü cismi arkaya doğru ittirirlerse geniz bölgesinden aşağı kaçabilir ve çocuk ani bir refleksle bunu yutabilir, soluk borusuna kaçarak problem oluşturabilir. Bu yüzden de burundaki yabancı cisimlerde en baştaki, müdahale sonrasında eğer olamıyorsa hemen Kulak, Burun, Boğaz Uzmanına gelmek lazım."

"Çocuğa mutlaka masada oturarak ve dik pozisyonda yemek yedirmelerini tavsiye ediyoruz"

Doç. Dr. Mutlu, "Bu çocuklarımızda oyuncak parçalarından, silgilerden birçok yemek artıklarına kadar her şey olabiliyor. O yüzden anne, babalara tavsiyemiz; mutlaka çocuklarının erişebileceği noktada bu tip yabancı cisimleri bulundurmamaları ya da böyle bir durumda çocuklarının yanından ayrılmamalarıdır. Çocuğa mutlaka masada oturarak ve dik pozisyonda yemek yedirmelerini tavsiye ediyoruz. Çünkü oyun anında yemek yedirilirse ya da yatar pozisyonda yemek yedirilirse bu yemeklerin soluk (hava) yoluna kaçma ihtimali yüksek. Peki bu durumda herhangi bir müdahale yapmak gerekiyor mu? Evet anında üç tane manevra yapılabilir. Birincisi Heimlich manevrası dediğimiz hastanın arkasına geçilir, iki elimizle göğüs kafesi ile karın arasındaki noktadan kuvvetlice ittirilir, göğüs basıncı arttırılarak soluk yolundaki yabancı cismin dışarı atılması temin edilebilir. İkincisi, hastanın iki kemiği arkasına şiddetlice vurularak yine göğüs basıncı arttırılıp yabancı cismin dışarı çıkması temin edilir. Üçüncüsü de eğer yapılabilirse, çocuk küçükse baş aşağı tutularak yabancı cismin dışarı alınması sağlanabilir. Eğer bunlarla herhangi bir şekilde iyileşme olmuyor, çocuk daha kötüleşiyor, morarıyor, sıkıntıya giriyorsa en kısa zamanda Acil Servis'e ve Kulak, Burun, Boğaz Uzmanına getirmek gerekir. Biz bunları genellikle genel anestezi altında alıyoruz ve sıkıntıyı engellemiş oluyoruz" diye konuştu.

"Yaşlı hastalarda takma dişlerin yutulması da bizim gördüğümüz yemek borusu yabancı cisimlerinden"

Yemek borusuna kaçan yabancı cisimlerin çocuklarda genellikle madeni paralar olduğunu kaydeden Doç. Dr. Mutlu, "Erişkinlerde de genellikle balık kılçıkları, dil kökünde ve bademcik içerisinde daha fazla oluyor. Onun dışında çok yaşlı hastalarda takma dişlerin yutulması da bizim gördüğümüz yemek borusu yabancı cisimlerdendir. Hızlı çiğneme yapan, çiğnemeden yutan erişkin hastalarda da kemikli tavuk gibi, kemikli et gibi maddelerin yemek borusuna kaçtığı ve hastalara sıkıntı oluşturduğunu da görüyoruz. Bunları da yine genel anestezi altında endoskopi dediğimiz aletlerle çok rahatlıkla yemek borusundan bu parçaları çıkarabiliyoruz. Onun için bunlarda da en kısa zamanda hastaneye gelmekte yarar var" açıklamasını yaptı.

İHA