Koronavirüs salgınının Çin'in Wuhan kentinden tüm dünyaya yayılması sonucu uzmanlar en çok iki uyarı üzerinde duruyor. Düzenli uyku ve evde kalarak izolasyonun sağlanması. İzolasyon için hem devletin aldığı tedbirler hem de vatandaşların özverileri ile evde kalmaya çalışılıyor. Peki melatonin nedir? Uyku düzeniyle melatonin arasındaki ilişki nasıldır? Melatonin hangi besinlerde bulunur? Melatonin hormonunun faydaları nedir? Detaylar haberimizde...

Melatonin nedir?

Beyindeki epifiz bezinden gece uyku saatlerinde karanlık salgılanan melatonin, kişiyi çeşitli hastalıklara karşı korumakla birlikte kansere karşı da kalkan görevi gören bir hormondur. Melatonin triptofan isimli bir maddeden elde edilir.

Karanlık fazın başlangıcında veya sonundaki ışık kısa süreli de olsa yeterli şiddette olduğu takdirde melatonin salınımını baskılar. Melatonin üretimi doğrudan gecenin uzunluğu ile ilgilidir. Gece ne kadar uzarsa melatonin hormonunun üretimi de o denli uzar. Nitekim gecelerin uzun olduğu kış mevsimi günlerinde daha fazla üretilen melatonin, günlerin uzadığı yaz günlerinde ise azalır.

Yeterince melatonin salınımı için, karanlık ortamlarda uyumak gerekmektedir. Eğer gece lambası kullanılıyor ise solgun kırmızı ışık tercih edilmelidir. Gece uykuya dalmadan önce tablet/bilgisayar kullanmak melatonin hormonunun salınmasının bozulmasına neden olabilir.

Uyku düzeniyle melatonin arasındaki ilişki

Düzenli ve yeterli bir uyku düzeni oluşturulması, aynı saatlerle yatıp kalkma alışkanlığı melatonin hormonundan daha fazla faydalanmayı sağlar.

İnsan sağlığı için beynin 4 mevsimi yaşamasıyla birlikte gece ve gündüzü de biyoritme uygun saatlerde gerçekleştirmesi önemlidir. Erken kalkmaya eğilimli olan tarlakuşları gibi uyku düzenine sahip olan insanlar erken uyanmalarının ardından uygun besinlerle yapılan kahvaltıyla birlikte salgılanan hormonlar sayesinde beyin, enerjik, algısı yüksek bir şekilde güne başlamaktadır. Nitekim erken yatılıp, güne erkenden başlanıldığında vücudun salgıladığı melatonin gibi hormonlardan en üst seviyede faydalanma imkanı vardır.

Melatonin hormonunun faydaları nedir?

Melatoninin bağışıklık sistemini olumlu etkileyerek ve stresi azaltarak yaşam süresini artırdığına ve yaşlanma bulgularını azalttığına yönelik yapılmış birçok çalışma vardır.

Bağışıklık üzerine olumlu etki ettiği düşünülen melatonin hormonunun kanser ilişkisi için de birçok çalışma yapılmıştır. Bilimsel çalışmalar ışığında deneysel olarak melatoninin birçok tümör tipinde büyümeyi sınırlandırdığı gözlenmiştir. Melatonin, deneysel meme tümörlerindebaskılayıcı bir rol oynamaktadır. Melatonin tedavi edici dozlarda verildiğinde direkt olarak tümör hücrelerini öldürücü etkiye sahiptir.

Meme kanseri riski artışının karanlıkta salgılanan melatonin hormonunun ışık nedeniyle kesintiye uğraması ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Araştırmalarda, gece saatlerinde çalışmak durumunda kalan kadınlarda geceleri aydınlık nedeniyle melatonin salgılanması azaldığı için, gündüz saatlerinde çalışan kadınlara göre meme kanseri gelişimi oldukça fazla bulunmuştur. Gece saatlerinde çalışanlar karanlık ortamların aydınlatılması neticesinde melatonin düzeyi baskılanan çalışanların kanser riski artmaktadır. Melatoninden yeterince faydalanabilmek için uykuya dalma saati mümkün olduğunca geciktirmemeli en geç saat 23.00 gibi uykuya geçilmiş olmalıdır.

Melatonin seviyesiyle depresyon arasında da ilişki vardır. Depresyon hastalarında melatonin seviyesi düşük, kortizol seviyesi ise yüksek bulunmuştur. Melatonin seviyesindeki artış ve tedaviden faydalanmaarasında bir paralellik kurulabilmektedir. Nitekim depresyon tedavisinde kullanılan birçok depresyon ilacı, etkilediği beyin kimyasal maddeleri aracılığı ile melatonin salgılanmasını artırır.

Melatonin hangi besinlerde bulunur?

Melatonin açısından en zengin meyve olan vişne bu özelliğiyle uyku sorunundan şikayetçi olan kişilere önerilir. Kirazda bulunan melatonin içeriği de uykusuzluk problemine de iyi gelmektedir. Fındıkve ceviz de doğal melatonin kaynağı olarak öne çıkarken içerdikleri uyku hormonu melatonini olan triptofan sayesinde uyku problemi olanlara yardımcı olabilmektedir.