Türkiye genelinde nohut üretiminde yaşanan rekolte düşüklüğü leblebi üretiminde kriz çanlarının çalmasına neden oldu.

Nohut fiyatlarının son yılların en yüksek seviyesine çıkmasıyla birlikte leblebinin de kilogram fiyatı yüzde 35 seviyesinde artarak 20 liraya yükseldi. Nohut fiyatındaki artış nedeniyle leblebiye de zam yapmak zorunda kalan Çorumlu leblebi üreticileri, devletten nohut ekiminin teşvik edilmesi için çağrıda bulunurken vatandaşlardan anlayış bekliyor.

Leblebi ustalarından Mustafa Kükürt, sektörde yaşanan ham madde sorunu nedeniyle leblebiciliğin en sıkıntılı dönemini yaşadıklarını söyledi. Birkaç ay önce 12 liraya satışa sunulan leblebi fiyatlarının piyasada nohut bulunamadığı için 20 lira olduğunu dile getiren Kükürt, "Nohutun kilosu yaz mevsimde 6-7 lira iken şuanda 13-14 lira. Çiftçi nohut ekmek için tohum bulamıyor. Tohumluk nohut 13-14 lira. Vatandaş bunu alıp ektiğinde risk. Ekim yapan yok. Leblebinin fiyatı şuanda 20 lira ama yaza doğru 25 lirayı da bulur. Nohut olmadığı için esnaf sıkıntı içerisinde. Ham madde bulamayıp iş yerini kapatan esnaflarımız var. Nohut üretimi düştü. Leblebi üretimi yapan esnaf azaldı. 12 liraya nohut alıp da leblebi ürettiğin zaman zaten bir kilo nohuttan 650 gram leblebi oluyor. Yüzde 35 oranında fire var. Leblebi fiyatı 20 lirada kalacak diye bir şey yok. Leblebi fiyatları 25 lirayı, 26 lirayı bulacak" dedi.

Kükürt, esnaflar olarak yıllardır hizmet verdikleri müşterileri mağdur etmemek adına adına kar marjını düşürerek leblebi fiyatlarını en az düzeye çektiklerini ifade etti.

"Nohut ekimi teşvik edilmeli"

Nohut ekiminin teşvik edilmesini isteyen Kükürt, "Devlet hayvancılıkta, şeker pancarında destek verdiği gibi borsaların çiftçiyi nohut ekimine teşvik etmesi lazım. Nohutun en büyük düşmanlarından birisi yaban hayvanları, yaban domuzu. Ekili alanlara zarar veriyor. Vatandaş bu yüzden ekmek istemiyor. Devletimiz, borsalarımız çiftçiye ücretsiz tohum dağıtsa vatandaşa destek verse nohut üretimi artar. Nohut üretimi artınca fiyatı da düşer, leblebi fiyatı da düşer. Yerel yöneticilerden leblebi adına destek bekliyoruz. Örneğin Çorum'un girişine leblebi diyarına hoş geldiniz, leblebi heykeli veya totemi gibi bir şey yok. Yarışma yapılıyor. Dört tane leblebi getiriliyor, yarışma yapılıyor. Esnaf olarak bizi desteklese yerel yöneticiler çevre yollarında dükkanlar var. Buralara giriş çıkışlarda sorun yaşıyoruz. Üretim yapmak için şehir içinde yerler yapmaya çalışıyoruz. Çeşitli sıkıntılarla karşılaşıyoruz. Yerel yöneticilerin Çorum leblebisine sahip çıkmasını istiyoruz. Çorum'da nohut üretiminin az olmasının en büyük nedenlerinden birisi yaban hayvanlarının çok büyük zarar vermesidir. Bu yüzden çiftçi zarara uğradığı için nohut ekimi tercih edilmiyor. Yoksa Çorum'da kalitesi yüksek leblebilik nohut Çorum'da üretiliyor. Çiftçi kar marjı düşündüğü için nohut ekimini tercih etmiyor" diye konuştu.

"Leblebinin ana vatanı Çorum'dur"

Denizli, Kütahya, Balıkesir gibi illerin leblebiye sahip çıktığını ancak leblebinin ana vatanının Çorum olduğunu dile getiren Kükürt, "Örnek verelim aylık 100 ton nohut tüketiyoruz. Leblebi satıyoruz. Ancak 10-15 ton üretim oluyor. Bu üretimin devamını sağlamak için diğer illerden nohut alıyoruz. Diğer illerin esnafları leblebi bizim, leblebiyi biz üretiyoruz diyor. O zaman Çorum'a nohut göndermesinler ne yapacaklar bir görelim. Türkiye'de kime sorarsanız sorun leblebi denilince akla Çorum gelir" ifadelerini kullandı.

"Ham maddeyi bulamazsak bu gidişle leblebi satışını durduracağız"

Leblebi üreticisi Galip Hışıroğlu da, ham madde bulamazlarsa leblebi satışını durduracaklarını söyledi. Bu yıl ekim olmadığı için nohut rekoltesinin az olduğunu dile getiren Hışıroğlu, Kütahya ve Denizli'deki esnafların bu yıl nohut ihtiyacını Konya başta olmak üzere diğer illerden karşıladığını kaydetti.

Nohut ihraç edilirse bir şeyler yapabileceklerini dile getiren Hışıroğlu, "Çorum'un Leblebisi meşhur. Türkiye'nin neresine giderseniz gidin leblebi denilince akıllara Çorum gelir. Bu yıl Tarım İl Müdürlüğünden beklentimiz köylüyü üretime yönlendirmesi, destek vermesi. Şuanda nohut fiyatı 14 lira. Şuanda leblebiden para kazanma şansımız yok. Bu işi 50 yıldır yapıyoruz. Bu yıl diyoruz ki para kazanmayalım. 14 liraya aldığımız nohut 17 lira olursa 25 lira olacak. Burada ürünümüz duracak insanlar alırsa alacak almazsa almayacak. Eylül ayına kadar bu böyle olacak. Nohut ihraç edilirse oda leblebilik olursa o zaman fiyatlar düşer" şeklinde konuştu.

"Nohuta sahip çıkılmazsa insanlar leblebiciye gelip leblebi olmadığını duyacaklar"

Leblebici esnafından Cengiz Hışıroğlu ise, "Nohuta sahip çıkılmazsa insanlar leblebiciye gelip leblebi olmadığını duyacaklar dedi. Hışıroğlu, Çorum'un simgesi olan leblebiyi ayakta tutmaya çalıştıklarını, bu yıl sadece Çorum'da değil Türkiye'nin bütün illerinde nohut sıkıntısı olduğunu belirtti.

Ramazan ayından sonra özellikle stoklu çalışamayan esnafların çoğu raflarına yeni ürün koyamadıkları için iş yerlerini kapatmak zorunda kaldığını açıklayan Hışıroğlu, "Ham madde bulamadıkları için 15-20 yıldır bazı esnaflar mesleği bırakmak zorunda kaldılar. Leblebi ile fındık bir tutuluyor. Bu paraya ben fındık yerim. Bunu izah edemez duruma geldik. Türkiye'de iyi bir tarım politikası nohut, buğday veya fasulye nerede oluyorsa bu teşvik edilerek üreticide para kazanmak kaydıyla birinci elden tedarik edilerek halka sunulmalı. Nohut ekilmediği için yok. Yeni nesil, genç nesil teknolojiye, rahata alışık. Zor gördükleri işi yapmıyorlar. Gençler daha rahat, özentili hayata geçmek istediği için bunu üretmiyorlar" diye konuştu.

Eylül ayında nohut üretimi olmayacağı için leblebi fiyatlarında artışın devam edebileceğini ifade eden Hışıroğlu, "İnsanlar leblebiciye gelip leblebi olmadığını duyacaklar eğer nohuta sahip çıkmazlarsa. Esnaflar, üreticiler, yetkililer herkes bu işe sahip çıkmalı. Çorum'da odamız kapandı. Kapandığı için de sahipsiz kaldık" dedi

Leblebinin Çorum'un olduğunu anlatan Hışıroğlu, şunları kaydetti:

"Mesela bize geliyorlar üretimin Denizli'den Kütahya'dan yapıldığını söylüyor. Anket yapalım Denizli denilince akla yüzde 80 horoz gelir. Kütahya denilince akla çiniler, seramik gelir. Çorum denilince leblebi denilecektir. Bu işe sahip çıkmalıyız. Herkesin bildiği bu ürüne sahip çıkmalıyız. Leblebi sadece Çorum'un. Üretim ve tescil olarak da Çorum'un. Dünya literatüründe bu tescillendi. Kütahya çinisine, Denizli horozuna sahip çıksın. Orada ham madde yok. Kütahya'nın Tavşanlı'nın Uşak'tan Denizli'de Manisa'dan nohut alarak üretim yapıyorlar. Bu yüzden sahip çıkıyorlar. Nereye götürürlerse götürsünler bu Çorum leblebisi olarak satılıyor."

İHA