Tunceli'nin Ovacık ilçesinde, taş ustalarının haftalar süren zorlu çalışması sonunda duvarlarını tamamlandığı ve üzeri saman, ot ve kamış karışımıyla kaplı olan toprak yapılı evler, son dönemlerde yerini modern yapılara devretmeye başlamasıyla birlikte azalmaya başladı.

Ovacık ilçe merkezi ve çevre köylerde, yıllar önce alt katı hayvanlar için barınak, üst katı ise ev olarak kullanılmak üzere yaptırılan toprak evler, günümüzde sahipleri tarafından kullanılmaması ve onarımının yapılmaması nedeniyle artık yok olmaya yüz tuttu. İlçede, bir dönem taş ustalarının çekiçle düzleştirdiği taşları, kırmızı topraktan hazırlanan özel harç yardımıyla üst üste koyarak inşa ettiği toprak evler, mimarisi ile ilçenin kültürel sembolleri arasında yer alıyor. Yeni yapıların ortaya çıkmasıyla artık yaşam alanı olarak tercih edilmeyen ancak uzun yıllar öncesinde inşa edilmelerine rağmen ayakta kalan toprak evler, günümüzde çok daha modern yapıların hakim olması nedeniyle önemini kaybediyor. Aile nüfusu ve kullanım amacına göre de farklılık gösteren toprak evler, yüzyıl önceki şartları göstererek, zamanının mimarisini de yansıtmayı sürdürüyor.

Güneykonak köyü sakinlerinden Hakan Eroğlu, toprak damlı evlerin mimari açısından kendisinde şaşkınlığa neden olduğunu belirtti. Toprak damlı evlerde kullanılan taşların insanlar tarafından nereden ve nasıl getirildiğini her zaman merak ettiğini ifade eden Eroğlu, "Toprak evler, tek odalı ve geniş oldukları için ferahlığa sahiptiler. Tek odalı olduğu içinde aileler her zaman bir arada kalırdı. Bu durumda ailevi bağları güçlendiriyordu. Herkes sohbet edip birlikte zaman geçiriyordu. Toprak evler, kış ve sonbahar mevsiminde damlarının su sızdırmasından dolayı insanlar sıkıntı yaşayabiliyordu. Ama her şey çok güzeldi. Her zorluk beraberinde eğlenceyi de getiriyordu. Bütün gençler, dayanışma içinde olup damlardaki karları atıyordu. Yaşlı insanlara yardımcı oluyorlardı. Toprak evlerde, herkesin doğayı ve insanları rahatça görebileceği geniş pencereleri vardı. Etrafı çubuklarla çevrili çardaklar vardı" dedi.

"Günümüzde otantik evler kalmadı"

Toprak evlerde yaşayan insanların çoğu zaman zorluklar yaşadığını belirten Eroğlu, "Bu nedenden dolayı da çatılı ve çok odalı evlerde daha rahat yaşanıyordu. Fakat çatılı evlerin getirdiği rahatlık, birçok şeyimizi de alıp götürdü. Günümüzde artık otantik evler kalmadı. Yıllar önce insanlar arasında var olan dayanışma ruhu tamamen silinmiş durumda. Çevresi taştan, üzeri toprakla örtülmüş olan evlerin sıcaklığı, modernleşen yapılarda artık yok. Toprak yapılı evlerde, atalarımızın büyük emeği vardı. Şimdilerde ise toprak evler, modern yapılar uğruna yok edildi" diye konuştu.

İHA