Mersin Ticaret ve Sanayi Odası (MTSO) 2 No'lu Sebze ve Meyve Komisyoncuları Meslek Komitesi Başkan Yardımcısı Haluk Mutluay, yurt içinde tüketilen ürünlerde kalıntı sorunun önüne geçilebilmesinin, hal girişlerinde yapılacak laboratuvar denetimleriyle mümkün olmadığını belirterek, "Yurt içine ürün dağılımı yalnızca hallerden sağlanmıyor. En kesin çözüm tarlada kontrol" dedi.

MTSO 2 No'lu Sebze ve Meyve Komisyoncuları Meslek Komitesi Başkan Yardımcısı Mutluay, yaptığı açıklamada, ürünlerde kalıntı sorununa dikkat çekti. Sebze-meyve hallerinde yapılması düşünülen laboratuvar kontrollerine değinen Mutluay, 2012 yılında Hal Yasası'nın değiştiğini, bu değişiklik ile sebze ve meyve satışlarına serbestlik getirildiğini söyledi. Bu sayede ürünlerin hal dışında da satışına izin verildiğini kaydeden Mutluay, "Hallerde laboratuvar kurulacak olursa bize gelen mallar kontrolden geçecek. Bu da zaman kaybı ve maliyet artırıcı bir unsur olarak görüleceği için bir süre sonra ürünler hal dışına daha fazla kaymaya başlayacak. Yani istenen kontrol yine gerçekleşmemiş olacak" diye konuştu.

Mevcut durumda dahi ürünlerin büyük bölümünün hal dışında satışına başlandığını ifade eden Mutluay, böylesi bir uygulamanın sağlıklı sonuç getirmeyeceğini savundu. Soruna kalıcı bir çözüm üretilmesi gerektiğini vurgulayan Mutluay, bunun için tarlada denetimin kaçınılmaz olduğunu dile getirdi. Kalıntı sorununa tarlada çözüm üretilmesi ve ardından da kontrollerin burada yapılması gerektiğinin altını çizen Mutluay, "İlaçlar bilinçli olarak kullanılmalı, bunun için çiftçi eğitilmeli, ziraat mühendisleri üretimleri düzenli olarak kontrol etmeli ve laboratuvar kontrolleri sonrasında ürün satışa sunulmalı. Ancak o zaman kalıntılı ürünün önüne geçilebilir" ifadelerini kullandı.

"Serbest satış uygulaması kayıt dışılığı artırdı"

Hal Yasası ile birlikte gelen serbest satış uygulamasıyla sektörde kayıt dışılığın arttığını da iddia eden Mutluay, mevcut durumda satışların yüzde 70'inin hal dışına çıktığını ve bu nedenle ürünlerin kayıt altına alınamadığını bildirdi. Kayıt dışı ile birlikte ekonominin de olumsuz etkilendiğini belirten Mutluay, hallerin kontrol altında kompleksler olduğunu kaydederek, "Bu kompleks içinde faaliyet gösteriyor olmamız nedeniyle bizler her türlü denetimden geçiyoruz. Oysa hal dışında yapılan satışlarda hiçbir denetim yok. Bu konuya da bir düzenleme bekliyoruz" şeklinde konuştu.

Hal içinde faaliyet gösteren komisyoncular olarak bir diğer sıkıntıyı dükkanlarını kiralayamama noktasında yaşadıklarını ifade eden Mutluay, şunları söyledi: "Komite olarak her ay düzenli toplantılar düzenliyoruz ve sektörümüzle ilgili sorunları masaya yatırıyoruz. Gücümüz yeten konuları kendi aramızda çözüme kavuştururken çözemediğimiz konuları Odamız aracılığıyla ilgili makamlara iletiyoruz. Bu sıralar üzerinde özellikle durduğumuz konu ise haldeki iş yerlerimizi kiralama sistemine geçebilmemiz."

"Haldeki iş yerleri bizim özel mülkiyetimiz. Kiralamamıza izin verilmeli"

Türkiye'deki hallerde iş yerlerinin tamamının kullanıcılara belediyeler tarafından tahsis edildiğini anlatan Mutluay, Mersin'de ise istisna bir durum yaşandığını bildirdi. Mersin'in eski bir hal olduğunu ve komisyoncuların sağladığı maddi desteklerle kurulduğunu dile getiren Mutluay, bu nedenle iş yerlerinin tahsis değil, tapulu mülkleri olduğunu söyledi. Ancak kendi mülkleri olmasına rağmen Hal Yasası gereği bu iş yerlerini kiraya veremediklerinden yakınan Mutluay, şöyle devam etti: "Hal Yasası'nda yapılan değişiklikle kompleks içindeki dükkanların belediyeler tarafından tahsis ediliyor olması gerekçe gösterilerek kiralanması engellendi. Oysa Mersin Hal'inde farklı bir durum söz konusu. Buradaki dükkanlar kullanıcının özel mülkiyeti. Ancak aynı yasaya tabi olmamız bizim de elimizi bağlıyor ve maddi açıdan sıkışırsak kompleks dışında faaliyet gösteren sebze-meyve satıcıları gibi dükkanımızı kiralayamıyoruz, satmak durumunda kalıyoruz. Oysa bu dükkanlar bize babalarımızdan kaldı ve biz de satmak istemiyoruz. Çocuklarımıza bırakabilmemiz için de Mersin Hali özel bir kapsamda değerlendirilmeli ve kiralamaya izin verilmeli."

Konuyu Mersin ziyareti sırasında Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkci ile de paylaştıklarını aktaran Mutluay, sorunlarının en kısa sürede çözümleneceğine inandıklarını kaydetti.

"Tarım politikamız yenilenmeli"

Sektörde yaşanan zayiatlara da değinen Mutluay, üreticiden tüketiciye ulaşana kadar yaş meyve sebzede yüzde 20-25'lere varan kayıplar yaşandığına dikkat çekti. Bu sorunun birçok nedeni bulunduğunu belirten Mutluay, ancak iki ana neden olarak tarım politikalarının yetersizliği ile ambalajlamada yaşanan aksaklıkları gösterdi. Ambalajlamadan kaynaklı olarak tarladan hale, halden de tüketici bölgelere gidene kadar ezilmelerden kaynaklı kayıplar yaşandığını dile getiren Mutluay, "Ancak asıl sorun tarım politikamız. Bilinçsiz yapılan ekimler nedeniyle bazı ürünlerde fazla üretim yapılıyor. Bu durumda üretici ürününü satamıyor, elinde kalınca da çürütüyor ve kayıplar yaşanıyor. Tarım il müdürlükleri kontrolünde üretim düzenlemesi yapılabilirse üretim fazlasından kaynaklı zayiatların da önüne geçilmiş olur" değerlendirmesinde bulundu.

İHA