Tarihçe: Horasan’dan Anadolu’ya

Köyümüz Karanlıkdere Vadisi, Keçi Kalesi ve Mülazım Höyüğü’ne yakın bir mevkiide kurulmuştur. Köyümüz Yozgat ilinin Şefaatli ilçesine bağlıdır. Resmî kayıtlarda köyümüzün ismi Kaygılı olarak geçmektedir. Mevcut araştırmalardan öğrendiğimiz kadarıyla Osmanlı döneminde Bozok Sancağı Kızılkoca Kazası’na bağlı olan köyümüzün ismi nüfus defterlerinde Kaygulu olarak kayıt altına alınmıştır. 1831 tarihli nüfus defterine göre köyümüzün nüfusu ya da hane sayısı 57 olup köyümüzde meskûn 56 hane Mamalu Türkmenlerindendir.

Kaygulu köyünün bulunduğu bu 1831 tarihli nüfus defterine göre Ağzı Kara isimli 12 nüfuslu ya da haneli bir köy daha bulunmaktadır. Bu köy nüfusu da aynı şekilde Mamalu Türkmenlerine mensuptur.

Köy halkının geçmişe dair anlatımları dikkate alındığında Kaygulu köyünün bugünkü yerleşim alanına gelmeden önce 12 hane olarak Azaralı (Ağzı Kara-lı) mevkiinde yaşadıkları ve bu 12 hanenin daha sonra köyün şimdiki alanına göç ettikleri bilgisi vardır. Bu hanelere mensup ailelerin isimlerinin bir kısmıda şu şekilde geçmektedir; Kırbıyık, Tök Tök, Törebeğ…

Sahip olduğumuz bu bilgiler neticesinde köyümüz halkının Bozok bölgesinin büyük bir kısmında olduğu gibi Mamalu Türkmenlerinden olduğu söylenebilir.

Köyümüz ile ilgili olarak büyüklerimiz tarafından anlatılan bir diğer bilgide köy halkından bazı ailelerin Horasan’dan geldikleri ve bölgenin Türkleştirilmesinde önemli rol oynadıkları söylenmektedir.

Çeşitli kaynaklarda yer alan bilgilere göre; Anadolu Türkmen aşiretlerinin önemli bölümü, Horasan’dan gelmişlerdir. Horasan, Selçukluların Anadolu’ya uzanmadan önce kaldıkları Hazar ötesi Oğuz toprağıdır. Bu Türkmen aşiretleri Anadolu'nun Türkleştirilmesinde aktif rol oynamışlardır. Bizanslılar ile mücadelelerinde Selçuklular uç bölgelerine Türkmenleri yerleştirmek suretiyle fetih hareketlerini kolaylaştırma yoluna gitmişler ve Horasan'dan Türkmen oymaklarını Anadolu'ya yerleştirmeye başlamışlardır.

Geçmiş büyüklerimiz bu konuyla ilgili köy odalarında yaptıkları sohbetlerde sık sık Horasan’dan geldiklerini, atalarının Horasan Erenleri olduğunu söylemişlerdir. Köy odalarında yapılan bu sohbetlerde her daim Hz. Ali Cenkleri okunur ve kadim tarihimiz ile ilgili efsaneler anlatılırdı.

Horasan’dan gelen dervişlere Horasan Erenleri deniliyordu. Hatta yaşadığı dönemde köyümüzün bulunduğu yöreyi de etkisi altına alan Hacı Bektaş da, Baba İlyas gibi Horasanî olarak anılıyordu. Sonraları bu adlandırma bir gelenek hâline geldi. Bu dervişler Küçük Asya ile Orta Asya arasında bir bağ oluşturan Ahmet Yesevî kültürünü birlikte getirdiler. Horasanîler, gerçekte, Ahmet Yesevî’nin manevî kalıtçıları idiler.

Köyümüzde yaşayan bazı ailelerin daha önce yaşadığı Azaralı (Ağzı Kara-lı) mevkiinde geçmiş dönemde gelen Horasan Erenleri’ne ait kabirler olduğu bilinmektedir.

Kaynak: Mükremin UÇAR

https://d.koylerim.com/village/video/300-phLUrAhxip.mp4

Bozok Türkmenleri’nin diyarı, Orta Anadolu kentlerinden Yozgat’ın Şefaatli ilçesine bağlı Kaykılı köyü tarihinin 19. yüzyılda yöreye yerleşen Kürkçüoğlu ailesine kadar uzandığı bilinmektedir. Yörede yaşayan çeşitli ailelerin egemenliğinde kalan Kaykılı Köyü çevresindeki tarihi yapılar ve höyükler ile ünlü bir köydür. Bu tarihi miraslardan bazıları, Mülazım Höyüğü, Izgınlı Mevkii Nekropolü, Keçi Kalesi, Beştepe Tümülüsleri ve geçmiş uygarlıklardan kalma çeşitli yapılardır.

1071 yılında Malazgirt’te kazanılan zaferin ardından Anadolu’nun kapıları Türklere açılmış ve pek çok Türk aşireti bu bölgeye gelerek yerleşmeye başlamıştır. Bozok bölgesi, bu Türk aşiretlerinin en çok yerleştiği bölgelerden birisi konumundadır. Bu süreçte Bozok bölgesine birçok Türkmen aşiretinin ve oymaklarının geldiğini görüyoruz. Tahrir defterlerinden elde edilen veriler de bu savı desteklemektedir. Sancak sınırları içerisinde Türkmen aşiretleri tarafından kurulmuş pek çok köy bulunmaktadır.

Selçuklu Sultanı Alâeddin Keykubat, batı sınırındaki çatışmalara son vermek üzere 1231’de sefer düzenlemiştir. Eskişehir civarında Sultanöyüğü’ne geldiğinde Kayı Beyi Ertuğrul Gazi de Selçuklu Sultanının yanında yer alır. Sonra Selçuklu ordusu bugünkü Bozüyük ile Pazaryeri arasındaki Ermeni Derbend’inde Bizans ordusuyla karşılaşır. Bu savaşta Ertuğrul Bey’in akıncılarının gösterdiği üstün kahramanlıkları ile zafer kazanılır. Haber birinci Alâeddin Keykubat’a iletildiğinde Ertuğrul Gazi taltif edilerek Sultan höyüğü kendisine mülk olarak verilir. Kayı boyundan olan bazı aşiret ve oymaklar bu süreçte Anadolu'nun farklı yerlerine ve Bozok bölgesi civarına yurt tutan olarak yerleşmiştir.

1243 yılına kadar Anadolu Selçuklu Devleti hakimiyetinde kalan bölge 1243 yılında Kösedağ Savaşı ile Moğollara yenilen Selçuklu ortadan kalkmış ve bölgede Moğol hükümdarlar hakim olmuştur. Moğolların hakimiyeti 1278 yılına kadar sürmüştür. Anadolu'da Moğol valilerin sonuncusu olan Demirtaş’ın Mısır'a iltica etmesi üzerine yerine vekil bıraktığı kayın biraderi ve bir Uygur Türkü olan Eretna, 1344 yılında kendi adıyla Kayseri merkezli bir devlet kurmuştur. Eretna Beyi Ali Bey'in 1380 yılında ölümüyle de Kadı Burhaneddin Ahmed kendi devletini kurmuştur. 1398 yılında Kadı Burhaneddin Ahmed'in ölümüyle de Osmanlı Sultanı Yıldırım Bayezid tarafından bölge ilk kez Osmanlı topraklarına dahil olmuştur. Yüzyıla yakın beyliklerin idaresinde kalan bölge 1514 yılında da Yavuz Sultan Selim’in Dulkadiroğulları'nı ortadan kaldırmasıyla  tekrar Osmanlı toprakları içerisinde yer almaya başlar.

Osmanlı İmparatorluğu dönemi H.1260–1261 (M. 1844–45) Kızıl Koca kazasının Köy Temettuat Defterleri incelendiğinde bu defterlerde 66 adet köy kaydı bulunmaktadır. O dönemde Kızıl Koca kazası hemen hemen bugünkü Şefaatli ilçe sınırlarını kapsamaktadır. Bu köyler arasında ismi geçen Kürk Köyü'nde Kaykılı Köyü'nün kurucusu olan Kürkçüoğlu ailesinin yaşadığı tahmin edilmektedir.

Kürkçüoğlu ailesi, Kaykılı Köyü kurulmadan önce 12 hane olarak bugünkü köyün yaklaşık 1–2 km güneyinde kayıtlara Kürk Köyü olarak geçen Ağzıkaralı (Azaralı) mevkiinde yaşamaktadır. Bu 12 hanenin Horasan'dan Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslamın yayılması için gelen Horasan Erenlerinden olduğu Emir Evlat olarak günümüz Anadolu topraklarına geldikleri bilinmektedir. Bilindiği üzere Türk Milletinin manevi mimarlarından olan Horasan Erenlerinin hayatlarında yaptıkları hizmetler, Rum toprağının (Anadolu’nun) İslam toprağı olmasında büyük bir öneme sahiptir. Daha sonra Kürkçüoğlu ailesinden Kürkçüoğlu Bekir 12 haneyle birlikte bugünkü Kaykılı Köyü mevkisine gelerek 1870'li yıllarda köyü kurmuştur.

Köyün kurucusu olan Kürkçüoğlu ailesi daha sonra soyadı kanununun yürürlüğe girmesiyle birlikte Yılmaz soyadını almıştır. Bugün Yılmaz soyadına sahip olan Kaykılı Köyü aileleri aslında Kürkçüoğlu ailesinin devamıdır. Köye dışarıdan gelen farklı soyadlarına sahip aileler bu köye daha sonradan yerleşmişlerdir.

Kaykılı Köyü halkının daha önce yaşadığı Ağzıkaralı mevkisinin adıyla ile ilgili şunları söyleyebiliriz. Eski Türk geleneklerinde boyların altlarında yer alan oymaklar fiziksel özelliklerine, dinsel inanışlarına, bulunduğu yerin coğrafi özelliklerine göre adlandırılırdı. Ağzıkaralı ismi; Türk boyları arasında fiziksel özellikleriyle anılan bir oymağı temsil etmektedir.

Köyün adı Cumhuriyet'in gelmesiyle birlikte Kaygılı olarak kayıtlara geçmiştir. Aslında Kaygılı'dan ziyade köy ismi köy halkı ve çevre köyler arasında kayı ve kınık boylarına ait aileler yaşadığı için Kayı-Kınık boylarının adıyla anılmaktadır. Bu Kayı-Kınık adı zamanla söylene söylene Kay-Kını, Kay-Gını, Kay-Gılı olarak anılmaya başlanmıştır. Köyün kurucusu olan Kürkçüoğlu ailesinin ve köye sonradan yerleşen diğer ailelerin Kayı ve Kınık boylarına mensup olması dolayısıyla köyün bu adla anıldığı bilinmektedir. Köyün adı son olarak da 1986 yılında Kaykılı olarak değiştirilmiştir.

Köyün yemekleri arasında Arabaşı, Bulgur Pilavı,Mantı, Bazlama, Katmer, Madımak, Tarhana ve Yayla Çorbası yer almaktadır.

Köy Yozgat'a 62 km, Şefaatli'ye 19 km, Yerköy'e 25 km uzaklıktadır.

Kaykılı, Yozgat ilinin Şefaatli ilçesine bağlı bir köyüdür. Yolunuz İç Anadolu bölgesine düşer ve bu köyün yakınlarından geçiyorsanız Kaykılı Köyü Resimleri ve Kaykılı köyü videoları sizin de ilginizi çekebilir.

Şefaatli Kaykılı Köyü Resimleri

Yozgat Doğumlu Ünlüler