Yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgını tüm dünyada bir numaralı gündem olmayı sürdürürken, bu konuda bilgi kirliliği de yaşanıyor. Op. Dr. Hünkar Batıkhan, adeta mit haline gelen bu bilgilerin doğrularını anlattı.
Çin’in Huan kentinde başlayan ve Antarktika hariç tüm kıtalara yayılan Covid-19, 11 Mart’ta Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından küresel salgın olarak ilan edildi. Şu an itibarıyla dünya genelinde Covid-19 nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı 50 bini aştı. Salgın, Türkiye’yi de etkisi altına aldı. Covid-19, dünyanın ortak sorunu olmaya devam ederken, küresel salgın ile ilgili birçok yanlış bilgi ve söylenti de kulaktan kulağa yayılarak şehir efsanesi haline geldi. Kulak Burun Boğaz Uzmanı Op. Dr. Hünkar Batıkhan, sosyal medya başta olmak üzere çeşitli platformlarda dolaşan en yaygın mitleri ve hangilerinin doğru, hangilerinin yanlış bilgi olduğunu açıkladı.
1. Klor veya alkol vücuttaki virüsleri öldürür
Alkol veya klor içeren ürünler vücuttaki virüsleri öldürmez. Bu ürünler özellikle gözlere veya ağza girerse zarar verebilir. Bu kimyasallar sadece yüzeyleri dezenfekte etmek için kullanılmalı, cilt ile temasından kaçınılmalıdır.
2. Sadece yaşlılar ve gençler risk altında
Tıpkı diğer koronavirüsler gibi Covid-19 da her yaştan insana bulaşabilir. Bununla birlikte, 60 yaş üstü bireylerin ve diyabet, kalp rahatsızlıkları, astım gibi önceden mevcut kronik hastalıklara sahip olan kişilerin Covid-19’dan ciddi şekilde etkilenme riski daha yüksektir.
3. Çocuklar Covid-19’a yakalanamaz
Covid-19, çocuklar dahil tüm yaş gruplarına bulaşabilir. Şimdiye kadar çoğu vaka yetişkinlerde görülse de bu, çocukların Covid-19’a bağışıklığı olduğunu göstermez. Çocukların enfekte olma olasılığının yüksek olduğunu, ancak semptomların daha az şiddetli olduğunu gösteren birçok vaka mevcuttur.
4. Gripten farkı yok
Covid-19, ağrı, ateş ve öksürük gibi grip benzeri semptomlara neden olur. Benzer şekilde, hem Covid-19 hem de grip, şiddetli veya nadir durumlarda ölümcül olabilir. Her ikisi de zatürreye yol açabilir.
Bununla birlikte, Covid-19’un genel profili daha ciddidir ve ölüm oranı da yüzde 1 ila 3 arasındadır.
5. Covid-19’a yakalanan herkes ölür
Bu ifade doğru değildir. Yukarıda da belirttiğimiz gibi, Covid-19 insanların sadece küçük bir yüzdesi için ölümcüldür. Çin Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’nin yakın tarihli raporunda Covid-19 vakalarının yüzde 80.9’unun hafif olduğu bildirilirken, WHO da insanların yaklaşık yüzde 80’inin hastanede tedavi gerektirmeyecek şekilde, hafif semptomlarla hastalığı atlattığını duyurdu.
Tabii bu hafif semptomlar ateş, öksürük, boğaz ağrısı, yorgunluk ve nefes darlığı da içerebilir.
6. Koronavirüsü kedi ve köpekler yayar
Şu ana kadar elde edilen verilere göre, Covid-19’u kedilerin ve köpeklerin yayabileceğine dair kesin kanıt bulunmamaktadır. Ancak, Hong Kong’da sahibi COVID-19 olan bir Pomeranian cinsi köpeğin de enfekte olduğu ancak herhangi bir belirti göstermediği tespit edilmiştir. Bilim insanları virüsün insandan insana bulaştığını, dolayısıyla da salgının itici gücünün insan olduğu konusunda şimdilik fikir birliğine sahiptir.
7. Maske Covid-19’dan korur
Maske takılmasının Covid-10’a karşı koruyucu bir önlem olup olmadığına dair tartışmalar devam ederken önceki gün Dünya Sağlık Örgütü (WHO) bu konuda yeni bir açıklama yaptı. WHO yetkilileri, Hong Kong’ta yapılan araştırmalar ve yeni kanıtlar doğrultusunda, toplum genelinde herkesin yüz maskesi takmasının virüsün yayılıma hızını azaltma noktasında kilit önemi olabileceğini söyledi. Ancak maskenin mutlaka diğer koruyucu önlemlerle birlikte kullanılması gereklidir.
8. El kurutma makineleri koronavirüsü öldürür
El kurutma makineleri koronavirüsü öldürmez. Kendinizi ve diğerlerini virüsten korumanın en iyi yolu, ellerinizi sabun ve su ile en az 20 saniye doğru şekilde yıkamaktır.
9. Covid-19 soğuk algınlığının mutasyona uğramış halidir
Coronavirüsler büyük bir virüs ailesidir ve hepsinin yüzeyinde sivri proteinler bulunur. Bu virüslerin bazıları insanları birincil konakçı olarak kullanır ve soğuk algınlığına neden olur. Hem MERS hem de şiddetli akut solunum sendromu (SARS) hayvanlarda başlayıp insanlara geçmiştir.
10. Virüsü kapmak için 10 dakika boyunca hasta biriyle birlikte olmanız gerekir
Virüs bulaşmış bir kişi ile ne kadar uzun süre aynı ortamda kalınırsa, virüsü kapma olasılığı da o kadar yüksektir. Ancak 10 dakikadan çok daha kısa sürede de bu virüsün kişiden kişiye bulaşması mümkündür.
11. Burnu tuzlu suyla temizlemek koronavirüse karşı korur
Tuzlu su ile burnu temizlemenin kişiyi solunum yolu enfeksiyonlarına karşı koruduğuna dair bir kanıt yoktur. Bazı araştırmalar, bu tekniğin akut üst solunum yolu enfeksiyonlarının semptomlarını azaltabileceğini öne sürmektedir, ancak bilim insanları enfeksiyon riskini azaltabileceği yönünde bir bulguya rastlamamıştır.
12. Çamaşır suyu ile gargara ile korunabilirsiniz
Çamaşır suyu ile gargara yapmak her koşulda sağlığınız için çok zararlıdır. Çamaşır suyunun içeriğindeki zararlı maddeler vücutta ciddi hasara neden olabilir.
13. Antibiyotik koronavirüsü öldürür
Antibiyotikler sadece bakterileri öldürür; virüsleri öldürmezler.
14. Termal kameralar koronavirüsü tespit eder
Termal kameralar sadece kişinin ateşi olup olmadığını tespit edebilir. Bu da Covid-19 tanısı için yeterli değildir. Zira mevsimsel grip gibi ateş görülebilen diğer hastalıklar da vardır. Ayrıca Covid-19 semptomları enfeksiyondan 2-10 gün sonra ortaya çıkabilir, bu da virüs bulaşmış bir kişinin ateş başlamadan önce birkaç gün boyunca normal bir vücut sıcaklığa sahip olabileceği anlamına gelir.
15. Sarımsak koronavirüse karşı korur
Bazı araştırmalar, sarımsağın bazı bakteri türlerinin büyümesini yavaşlatabileceğini göstermektedir. Bununla birlikte, sarımsağın insanları Covid-19’dan koruyabildiğine dair bir kanıt yoktur. Bunun yanış sıra C vitamini almak, eteri yağlar, gümüş kolloid, susam yağı, zencefil, adaçayı veya her 15 dakikada bir su yudumlamak gibi birçok yöntem de Covid-19’a karşı koruma sağlayamaz. En iyi yaklaşım, el yıkamak ve kalabalık ve kapalı mekanlardan kaçınmaktır.
16. Havalar ısınınca virüs de ölecek
Soğuk algınlığı ve grip gibi bazı virüsler soğuk aylarda daha kolay yayılır. Ancak hafif hale gelmeleri virüsün tamamen durduğu anlamına gelmez. Bilim insanları sıcaklık değişikliklerinin Covid-19’un davranışını nasıl etkileyeceğini bilmiyorlar.
17. Coronavirüs bilinen en ölümcül virüstür
Covid-19 gripten daha ciddi gibi görünse de, insanların karşılaştığı en ölümcül virüs değildir. Ebola gibi diğer virüslerin ölüm oranları daha yüksektir.
18. Grip ve zatürree aşıları COVID-19’a karşı korur
Covid-19 diğer virüslerden farklı olduğundan, mevcut aşılar enfeksiyonlara karşı koruma sağlamaz.
19. Virüs Çin’deki bir laboratuvarda yaratıldı
İnternet söylentilerinin aksine, son zamanlarda yapılan bir çalışma, virüsün evrimin doğal bir ürünü olduğunu göstermektedir. Bazı araştırmacılar Covid-19’un pangolinden, bazıları da SARS’da olduğu gibi yarasalardan insana geçmiş olabileceği tezi üzerinde çalışıyor.
20. Salgın, insanlar yarasa çorbası yediği için başladı
Bilim insanları halen virüsün nereden başladığını belirlemek için çalışmalarını sürdürüyor ancak Covid-19’un yarasa çorbasından yayıldığına dair bir kanıt bulunmamaktadır.