Covid-19 Aşısı Hatırlatma Dozu Hakkında Görüşü

Türkiye ve dünyada Covid-19 hastalarının sayısı hızla artarken Sağlık Bakanlığı 50 yaş üstü ve risk grubundakilerin son aşılarının üzerinden altı ay geçmişse hatırlatma dozu yaptırmaları gerektiğini belirtti. Bu gruptakilere MHRS aşı randevuları açıldı.

Bizler TTB UDEK Yürütme Kurulu ve UDEK üyesi dernekler, KLİMİK tarafından hazırlanan ve ortaklaştırılan görüşlerimizi kamuoyu ile paylaşıyoruz.

1. Hiç aşılanmamış kişilerin bir ay arayla iki doz BioNTech olduktan en erken 3 ay sonra 3. doz BioNTech aşılarını olmaları önerilir.
2. Hiç aşılanmamış kişilere mRNA aşısı yapıl(a)madığı durumda* Sinovac aşısı ile üç doz (0, 1 ve 4. aylarda) aşılamanın ardından en erken 3 ay sonra hatırlatma dozunu (yapılabiliyorsa BioNTech aşısı ile) olmaları önerilir.
3. Çeşitli nedenlerle primer aşı şeması (Sinovac için 0,1, 4. aylarda 3 doz, BioNTech için bir ay arayla iki doz) yarım kalan kişilerin aşılamalarına kaldıkları yerden devam edilmesi, hatırlatma dozlarının primer şemanın tamamlanmasından en erken 3 ay sonra yapılması önerilir.
4. İki doz BioNTech aşısı olmuş kişilerin 2. dozdan en erken 3 ay sonra hatırlatma dozunu olmaları önerilir.
5. Üç doz Sinovac aşısı olmuş kişilerin son dozdan en erken 3 ay sonra hatırlatma dozlarını (tercihen BioNTech aşısı ile) olmaları önerilir.
6. İki doz Sinovac ardından bir doz BioNTech aşısı olanların, son aşıdan en erken 3 ay sonra ikinci doz BioNTech aşılarını olmaları önerilir.
7. İki doz Sinovac ardından iki doz BioNTech aşısı (toplam 4 doz aşı) olanlar içerisinde 50 yaşın üzerinde olanlar, hastalık veya ilaca bağlı bağışıklık yetersizliği olanlar, altta yatan ciddi hastalığı (diyaliz uygulananlar, kalp yetmezliği, ileri AC yetmezliği ve siroz) bulunanlar ve yüksek miktarda virusla karşılaşma riski olan kişiler (sağlık çalışanları) hatırlatma dozunu, son aşıdan en erken 3 ay sonradan itibaren olabilirler. Bu gruplar dışında kalan kişilerde aşıların ağır hastalık ve ölümden koruyucu etkisi devam ettiğinden hatırlatma dozunu olmalarına şimdiki bilgilere göre gerek yoktur. Öneriler, yeni veriler ışığında değerlendirilmelidir.
8. Daha önce üç doz BioNTech aşısı olanlar içerisinde 50 yaşın üzerinde olanlar, hastalık veya ilaca bağlı bağışıklık yetersizliği olanlar, altta yatan ciddi hastalığı (diyaliz uygulananlar, kalp yetmezliği, ileri AC yetmezliği ve siroz) bulunanlar ve yüksek miktarda virusla karşılaşma riski olan kişiler (sağlık çalışanları) hatırlatma dozunu, son aşıdan en erken  3 ay sonradan itibaren olabilirler. Bu gruplar dışında kalan kişilerde aşıların ağır hastalık ve ölümden koruyucu etkisi devam ettiğinden hatırlatma dozunu olmalarına şimdiki bilgilere göre gerek yoktur. Öneriler, yeni veriler ışığında değerlendirilmelidir.
9. Önceki varyantlarla (ülkemiz için 1 Ocak 2022 öncesinde) hastalık geçirdikten sonra bir doz BioNTech olmuş kişilere, Omikrona ve diğer varyantlara karşı uzun süre korundukları için, şimdiki bilgilere göre ek hatırlatma dozuna gerek yoktur. Yeni veriler ışığında değerlendirilmelidir.
10. Önceki varyantlarla (ülkemiz için 1 Ocak 2022 öncesinde) hastalık geçirdikten sonra bir doz Sinovac olanların, son Sinovac’tan 3 ay sonra (tercihen BioNTech ile) bir hatırlatma dozu olmaları önerilir.
11. İki doz BioNTech olmasına rağmen herhangi bir varyantla hastalık geçirmiş olan kişilerin hastalıktan 6 ay sonra bir doz BioNTech aşısı olmaları önerilir. Böylelikle aşı sonrasında Omikrona karşı en az 6 ay yeterli koruma sağlanacaktır.  Bu kişilerin yeni bir varyant çıkmadığı sürece hatırlatma dozu olmalarına şimdiki bilgilere göre gerek yoktur. Altıncı ayın sonunda yeni veriler ışığında değerlendirilmelidir.
12. Aşı şeması tamamlanmadan veya hiç aşılanmadan önceki varyantlarla (ülkemiz için 1 Ocak 2022 öncesinde) hastalık geçirmiş olan kişilerin, hastalıktan en erken 3 ay sonra (tercihen 6. Ayda) tek doz BioNTech aşısı olmaları, mRNA aşısı yapıl(a)madığı durumda* iki doz Sinovac aşısı ile (0 ve 1. aylarda) aşılanmaları önerilir.
13. Aşı şeması tamamlanmadan veya hiç aşılanmadan Omikron ile (ülkemiz için 1 Ocak 2022 sonrasında) hastalık geçirmiş olan kişilerin (Delta varyantına yeterli bağışıklıkları olmayacağı için) hastalıktan 3 ay sonra başlamak üzere 1 ay arayla iki doz BioNTech aşısı olmaları önerilir. mRNA aşısı yapıl(a)madığı durumda* Sinovac aşısı ile üç doz (0, 1 ve 4. aylarda) aşılanmaları önerilir.
14. İki doz Sinovac ardından 2 doz BioNTech aşısı veya 3 doz BioNTech aşısı  veya 4 doz BioNTech aşısı uygulandıktan sonra COVID-19 geçirmiş kişilere hatırlatma dozu yapılmasına eldeki verilere göre gerek yoktur.
15. Bağışıklık yetmezliği olan kişilerin inaktif aşı yerine mRNA aşıları ile aşılanmaları önerilir. Bu kişiler 1 ay arayla 3 dozdan (BioNTech) oluşan primer aşı şemasını tamamladıktan 3 ay sonra birinci ek dozlarını (4. aşılarını) , bundan en az 4 ay sonra da ikinci ek dozlarını (5. aşılarını) olmalıdırlar. Bundan farklı şemalar uygulanmış ise ek dozların sayısı ve zamanlamasının belirlenmesi için İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji uzmanlarına başvurmaları önerilir.
16. Özellikle >65 yaşta ve sağlık çalışanlarında,  dört doz BioNTech veya iki doz SinoVac+3 doz BioNTech aşılamasından sonra,  bağışıklık yetmezliği olmadığı sürece bir hatırlatma dozu daha yapılması  veya yapılmaması  konusunda öneri yapabilecek yeterli veri bulunmamaktadır. Bu kişilerde varyantları da içeren polivalan aşılarla ek dozların gerekliliği,   etkinliği ve güvenilirliği konusunda çalışmalar devam etmektedir, bu çalışmaların sonuçlanmasından ve yeni içerikli aşıların üretilmesinden sonra, muhtemelen sonbaharda  yeni  öneriler yapılabilecektir.  Ek olarak ülkemizde, aşılama şemalarına göre  etkililik oranlarının açıklanması da daha akılcı kararların alınmasını sağlayacaktır.
17. Ülkemizde gerek primer aşılaması,  gerekse   hatırlatma dozu/dozları  yapılmış kişi sayısının yetersizliği göz önüne alındığında, bu grupların aşılanmasının sağlanması için kampanyalar düzenlenmesi ve Sağlık Bakanlığı’nın bu konuda özel çaba göstermesi, <12 yaş çocuklar için uygun aşıların sağlanarak aşılamanın başlanması,  ek olarak maske kullanımı gibi aşı dışı önlemlerin de uygulamaya konulması yaşamakta olduğumuz son omikron dalgasında ölümlerin azaltılmasında en etkili önlem olacaktır.
18. Aşılama kampanyalarında aşı randevularının aksaksız yürütülmesi, aşı sürekliliğinin  ve diğer lojistik desteklerin sağlanmasının kritik önemi unutulmamalıdır.
19. Ağır ruhsal hastalığı olanlarda kalp hastalığı, kronik akciğer hastalığı gibi ek hastalık oranlarının yüksek olması, bilişsel ve sosyal zorluklar nedeniyle aşıya erişimde dezavantajlı grup olmaları nedeniyle bu hastalarda eksik aşılamanın tamamlanması, hatırlatma dozunun yaptırılması teşvik edilmelidir.