Eylül 2017 tarihinde Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (İKBY) tarafından yapılması planlanan bağımsızlık referandumuna ilişkin değerlendirme yapan Cumhurbaşkanı Başdanışmanı İlnur Çevik, "Sınırımızda bir Suriye sorunuyla daha karşılaşmak istemiyoruz. Biz bu referandumdan memnun değiliz ve bunu Barzani'ye de ilettik" dedi.
Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) tarafından "IKBY'de Bağımsızlık Arayışı" isimli panel düzenlendi. Irak Kürt Bölgesel Yönetimi hakkında değerlendirmelerin ve eylül ayında yapılması planlanan referanduma ilişkin görüşlerin masaya yatırıldığı panelde, Cumhurbaşkanı Başdanışmanı İlnur Çevik ve Irak'ın Ankara Büyükelçisi Hisham Al-Alawi de yer aldı.
Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Çevik, Irak'la duygusal bir bağlantısı olduğunu ve o bölgede yaşayan vatandaşların durumunu anladığını belirterek, ancak referandumun bir çözüm olmayacağına dikkat çekti. Çevik, "Yeni bir Irak'ın oluşturulması kapsamında şunu diyebilirim, o bölgede çok fazla yorulmuş, hayal kırıklığına uğramış insanlar var. Maalesef Irak son derece kaygan bir zemin üzerine kuruldu. Irak aslında birlikte hareket etmeye çalışan bir ülke ancak Amerikalılar özgürleştirici olarak bölgeye geldikler ama işgalleştirici oldular. Irak merkezi hükümeti her zaman itildi, her zaman zorlandı. Anayasa da Iraklı Araplara empoze edilen bir şey oldu. Omurgayı ve zekayı Kürtler oluşturuyordu ve Kürtler bu ülkeyi ayakları üzerine kaldırabilirdi ama yorgunlukları ve hayal kırıklıkları attı. Zor süreçten geçen bölgede birinci yılan El Kaide'ydi, ikincisi ise DEAŞ. DEAŞ'ın Musul ve Kerkük'e saldırmasıyla her şey yerle bir oldu. Şu an insanlar bir ışık arıyorlar ve bunun bağımsızlık olduğuna inanıyorlar ama bu o kadar kolay olmayacak. Türkiye bu alanda petrolün satılması anlamında destek sağlıyor ve çeşitli alanlarda yardımcı olmaya çalışıyoruz ancak referandumdan memnun değiliz. Tamam referandumu yapın ama böyle bir referandum insanlar için bir beklenti oluşturacak. İnsanlar bağımsız bir ülke bekleyecekler, böyle bir beklentiyi nasıl azaltabilirsiniz. O insanlara bunun bir taktik olduğunu nasıl anlatacaksınız. Referandumun ertesi günü çok ciddi problemler doğuracak bir tarih olacak. Biz sınırımızda bir başka Suriye sorunuyla daha karşılaşmak istemiyoruz. Bir yandan da PKK ile tek başımıza mücadele eden bir Türkiye olarak istikrarsızlığın çıkacağını düşünüyoruz. Bu referandumdan çok memnun değiliz, bunu Mesud Barzani'ye ilettik" şeklinde konuştu.
"Sorunlar aşılırsa daha iyi bir yönetim elde edeceğiz"
"Bu diktatörlükler, savaşlar ve bütün bu yanlışlıklar yapılmasaydı Irak'ın çok daha zengin bir ülke olması beklenirdi" diyen Büyükelçi Hisham Al-Alawi ise, şunları söyledi:
"Irak çok önemli bir ülke, son derece zengin bir tarihi olan ve çok sayıda medeniyete ev sahipliği yapmış bir ülke. Irak 50'li yıllarda eğitim, sağlık gibi alanlarda çok gelişmiş bir ülkeydi. Irak'ta demokratikleşme süreci en zor koşullar altında gelişti. Burada gerekli olan hayati meselelerden bahsedecek olursak ilki; Irak içerisinde uzlaşı oluşturabilmek için çok vaktimiz olmadı. İkincisi ise bir anayasa. Ekim 2005 yılında bu konuda çalışmalar yapıldı ancak çok aceleye getirilmiş bir süreçti. Sonrasında bazı değişikliklerin yapılması bekleniyordu ancak zor bir süreç olduğu için Irak'ta karşılaştığımız sorunlardan birisiydi. Üçüncüsü etkili kurumların inşa edilebilmesiydi. Etkin bir şekilde çalışan ve hesap verebilen kurumların oluşması ve bu ilgili kurumların eğitim, sağlık ve bütün diğer alanlarda politikalar geliştirmesi gerekiyordu. Olgun bir demokrasi oluşturabilmek için çeşitli çalışmalar yapıldı ancak bu zorlu süreçte atılan adımlar çok gerçekçi değildi. Kürt kardeşlerimizi suçluyoruz ancak Irak'ta yaşayan Kürtler haricinde diğer topluluklara baktığınızda onlar da bu sürecin gelişmesine katkıda bulunmadılar. Geçtiğimiz 3-4 yılda Irak toplumu çeşitli zorluklarla karşılaştı, bunlardan en önemlisi DEAŞ, terörün artması ve toprakların kontrolü sorunuydu. Irak'ın bu durumlarla tek başına çıkması mümkün değil, bu yüzden uluslararası çalışmalar yapılması gerekti. Bence bu sorunlar aşılırsa daha iyi bir yönetim elde edeceğiz."
"Irak'ın sınırlarını değiştirmek istemiyoruz"
Irak'ta Kürtler ve Arapların bir arada yaşamalarına ilişkin değerlendirmeler yapan IKBY Başkanı Başdanışmanı Hemin Hawrami, Irak'ın homojen bir toplum olmadığına değinerek, "Irak aslında vatandaşların ülkesi değildir, bileşenlerin ülkesidir" ifadelerini kullandı. Hawrami, "Şu anda dönüm noktasına gelmiş durumdayız, Kürdistan'ı bir ortak olarak kabul etmemek bizi hiçbir yere götürmeyecek. Bu yüzden biz referandum istiyoruz. Bütün yöntemleri denedik, denediğimiz formüller başarısız oldu, bu nedenle referandum demokratik bir araç olacaktır. Türkiye'deki gibi bu referandum hakkımızı kullanmak istiyoruz. Bağdat ve Erbil arasındaki ilişkiyi iyileştirmek ve kanın akmasını durdurmak istiyoruz. Biz referandumu 25 Eylül'de gerçekleştireceğiz. Biz hiçbir şekilde Irak'ın sınırlarını değiştirmek istemiyoruz. Bağımsız bir Kürdistan daha yetkin olacak ve terörle mücadelede daha etkin olacak, ticarete daha fazla katkısı olacak" dedi.
İHA