Kanser tedavisi süresinde genel vücut direncinin düştüğünü ve vücudun enfeksiyonlara daha açık bir hale geldiğini belirten İAÜ Diş Hekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavisi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayşen Nekora Azak, hem tedavi öncesinde hem de tedavi sonrasında ağız bakımının önemli olduğuna dikkat çekiyor.
Genel vücut direncini düşüren radyoterapi ve kemoterapi,ağız ve diş sağlığı üzerinde de ciddi etkilere sahip. Bu tür tedavilerle ağızdaki tükürük bezlerinin salgıları azalırken, ağız mukozası kuruyor ve ağızyaralanmaya daha açık hale geliyor. Diş temizliğinin güçleşmesi ile birlikteuzun vadede diş çürükleri ve diş kaybı oluşur.
İstanbul Aydın Üniversitesi(İAÜ) Diş Hekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavisi Ana Bilim Dalı ÖğretimÜyesi Prof. Dr. Ayşen Nekora Azak, kanser hastalarında hem tedavi öncesinde hemde tedavi sonrasında ağız bakımının üzerinde durulması gereken önemli bir konuolduğunu söylüyor. Kanser tedavisi henüz planlanma aşamasındayken, tüm diştedavilerinin planlanması, gerekli diş tedavileri, çekimleri ve dolgularınınyapılmasının önemine dikkat çekiyor.
Prof. Dr. Azak, ağız bakımının kanser tedavisi öncesibaşlamasının kanser tedavisi sırasında ortaya çıkabilecek potansiyelproblemleri önceden saptamak, bunlara önlem almak ve hastayı bilinçlendirmekaçısından önem arzettiğini söylüyor: “Kanser tedavileri sırasında da bu bakımmutlaka devam etmelidir. Hastanın buna uyup uymadığı kontrol edilmelidir.Kemoterapi ilaçları ya da radyoterapilere bağlı özellikle ağız mukozasında ciddiyan etkiler olabiliyor. Var olan enfeksiyon kaynakları aktif olabiliyor ya daağızda yeni enfeksiyonlar çıkabiliyor. Bunların saptanması ve bunların ortadankaldırılması önemlidir.
Hastanın beslenme problemleri olabilir. Buenfeksiyonlar bazen çok ciddi sistemik enfeksiyonlara, ölümcül olabilecekenfeksiyonlara neden olabiliyorlar. Tedavinin devamlılığını sağlamak açısındanda çok önemlidir.”
Kanser tedavisi süresinde genel vücut direncinin düştüğünüve vücudun enfeksiyonlara daha açık bir hale geldiğini belirten Prof. Dr. Azak,kanser ve kanser tedavilerinin ağız - diş sağlığı üzerinde yan etkileri olduğugibi ağızdaki herhangi bir enfeksiyon durumunda kanser tedavisinin olumsuzgeçmesine neden olabileceğine dikkat çekiyor.
Kanser tedavisi öncesi diş hekimleritarafından detaylı muayene yapılarak ağızda herhangi bir enfeksiyon riskiteşkil eden dişler ve diş eti hastalıklarının tedavi edilmesi gerektiğinibelirten Prof. Dr. Azak, “Kanser tedavisi henüz planlanma aşamasındayken,gerekli diş ve diş eti hastalıklarının tedavileri, diş çürükleri, enfekte dişçekimleri, kök uçlarındaki patolojiler, çeneler içinde kalmış kökler, gömükdişler, kistler ve diş eksikliğini giderecek prothetik tedaviler yapılmalı, protez var ise protezin ağızauygunluğu kontrol edilmelidir“ diyor.
Tedavi sırasında dental müdahale
Kemoterapi ve radyoterapi süresince hastalara herhangi bir dental müdahaleyapılmasını tercih etmediklerini belirten Prof. Dr. Ayşen Nekora Azak, ancakacil ağız-diş rahatsızlığında hastanın onkoloğu ile yapılacak konsültasyonsonrasında alınan onay ile zorunlu tedavilerin yapılabileceğini söylüyor.
Kemoterapi ilaçları ya da radyoterapiye bağlı olarak ağız mukozasındakienfeksiyonların aktifleşebileceği ya da ağızda yeni enfeksiyonların meydanagelebileceğini kaydeden Prof. Dr. Azak, “Kanser tedavisinde tükürük bezlerinin salgılarının azalmasısonucu ağız kuruluğu, ağız yaraları, yutma güçlüğü, ağzı açma ya da çiğnemegüçlüğü, tat değişiklikleri, diş çürüğü, diş kayıpları, ağızda veya boğazdayanma hissi şeklinde komplikasyonlar olabilir.
Kemik metastazlarında uygulananbisfosfonat ilaçlarının kullanımı ve radyoterapi esnasında diş çekimine, ağızdacerrahi tedaviye, enfeksiyona ya da mekanik irritasyona maruz kalan hastalardaosteoradyonekroz gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilir” diyor.
Prof. Dr. Ayşen Nekora Azak, ağız içinde birçokdeğişikliğe neden olan kemoterapi ve radyoterapinin hastaların tedavisırasında hayat kalitelerini düşürdüğüne işaret ediyor ve bu tür hastaların enaz 14 gün önce tüm diş tedavilerini yaptırmış olmalarının öneminin altınıçiziyor.
Kanser tedavisinde ağız içi önlemler
Tedaviden önce ağız ve diş sağlığı iyi olan kişilerde yanetkilerin daha az olduğunu kaydeden Prof. Dr. Azak, şunları söylüyor: “Kansertedavileri sırasında olabilecek yan etkileri en aza indirgemek amacıylahastalara ağız ve diş sağlığı hakkında bilgilendirilerek çok iyi bir ağızhijyeni sağlanması amacıyla motive edilmelidir.
Elektrikli diş fırçaları yerinemanuel yumuşak küçük diş fırçaları ve flourlu diş macunları kullandırılmalı vediş fırçaları sık değiştirilmeli, diş ipi mumlu olmalı, dil üzeri detemizlenmeli, alkolsüz antimikrobiyal ağız solüsyonları veya karbonatlı su ilegargara yapılmalıdır. Hareketli protezleri ağızda vuruklara neden olmamalıve protezlerinin temizliğine özengöstermelidir.
Ağız kuruluğu durumunda; sodalı gargaralar, sakız ve buzparçaları ile sıvı içeceklerin sık sık alınması, kolay yutmayı sağlamak içinsulu yiyecekler tercih edilmesi, tahrişe neden olabilecek asitli veya baharatlıgıdalar ile çok sıcak ve çok soğuk yiyecek ve içeceklerin tüketilmemesi, alkolve tütün kullanılması alınacak önlemler arasındadır” diyor.
Diş çürüklerini önlemek amacıyla tedavi sırasında yapay tükürük, flour, diş cilası gibi çürümeyi önleyici önlemler alınabileceğinedikkat çeken Prof. Dr. Azak, baş-boyun bölgesine uygulanan radyoterapide,yaşam boyu süren fluor uygulamasının, mevcut dişlerin muhafaza edilmesi vekemik yıkımının önlenmesi açısından hayati önem taşıdığını söylüyor.