Zonguldak'ın Alaplı ilçesi Hasanlı köyünde kadınlar, unutulmaya yüz tutan Çekmen Bezi için 60 yıl sonra tezgah başına geçti. Ürettikleri bezi satma konusunda hiçbir sıkıntı yaşamadıklarını anlatan Hasanlı Köyü Merkez Mahallesi Kalkındırma Derneği Başkanı Recep Tufan, proje ile hem unutulmaya yüz tutan Çekmen Bezi'ne yeniden hayat verdiklerini hem de köydeki kadınlara gelir sağladıklarını söyledi.
Alaplı ilçesine bağlı Hasanlı Köyü Merkez Mahallesi Kalkındırma Derneği, İçişleri Bakanlığı Dernekler Daire Başkanlığı'nın destekleri ile "Çekmene can veren has eller" projesini hayata geçirdi. Proje kapsamında 70-80 yıl öncesinde keteni ekip biçerek, kendi imkanları ile ip haline getiren köylüler kendi elbiseleri ve süsü eşyalarını yaptıkları bezin dokumasını yeniden öğrenmeye başladı. Hasanlı köyündeki Küçükkaymaz İlkokulu'nun bir bölümünde kurulan ahşap dokuma tezgahlarında öğretmenleri Öznur Yılmaz Beşevli'den Çekmen Bezi'ni dokumayı öğrenen yaklaşık 15 kadar kadın, ürettikleri bezleri satarak gelir elde etmeyi amaçlıyor.
Unutulan kültür yeniden hayata geçiyor
Hasanlı Köyü Muhtarı ve Hasanlı Köyü Merkez Mahallesi Kalkındırma Derneği Başkanı Recep Tufan, Alaplı Çekmen Bezi'nin çok uzun yıllar önce hemen hemen her evde bulunan tezgahlarda dokunduğunu ancak 60-70 yıldır unutulmaya yüz tuttuğunu ifade etti. 60 yaş altındaki kadınların bu bezi dokumayı bilmediğini dile getiren Tufan, "Çekmen Bezi'ni tekrar hayata geçirmek için unutulan kültürü yaşatmak adına bu projeyi yaptık. Eskiden iç giyimde, pantolon, ceket, atlet ve don dahil renkli olarak da dokunurdu. Kadınlar için don, erkekler için pantolon, ceket, sofra altı örtü, bütün giyim eşyası olarak kullanılırdı. Keten sağlık açısından gerçekten çok faydalı, teri çekiyor. İnsanlar ketenden vazgeçince bel ağrısı gibi çeşitli hastalıklar başladı. O yüzden biz bu kültürü tekrar yaşatmak, Alaplı'ya yeniden kazandırmak, her evde bir tezgah dokumak ve her evde keten ektirmek için bu mücadeleyi veriyoruz" dedi.
Köylü kadınlar hazır giyime rakip çıktı
Proje kapsamında asıl amaçlarının köyden şehre göçü önlemek olduğunu vurgulayan Tufan, 1 yıl İŞ-KUR tarafından desteklenecek projelerinin daha sonrasında ürettiklerini satarak sürekli hale geleceğini belirtti. Tufan konuşmasında şu sözlere yer verdi:
"Projenin esas amacı, köyden şehre göçü önlemek. Zaten sloganımızda "Haydi köyümüze geri dönelim." Onun için "Çekmene can veren has eller" diye projemizi yaptık. Önümüzdeki sezon İş-Kur devam edecek ve bu ebedi kalıcı bir eser. Bayanlarımız artık üreten, ev ekonomisine katkı yapan bayanlardır. Şu anda proje amaçlı kurs veriliyor, kurs bittikten sonra Ekim döneminde yine 1 yıl İş-Kur devam edecek ve ondan sonra sürekli dokumaya devam edeceğiz. Temel amacımız da bu hazır giyim başladıktan sonra kültürümüz unutulmaya başlandı, aynı zamanda sağlıksız giyim de diyebiliriz. Biz unutulan kültürümüzü tekrar geri kazandırmak için şu anda hazır giyime rakibiz."
"Talepleri karşılayamıyoruz"
Ürettiklerini satma konusunda bir sorun yaşamadıklarını belirten Tufan, çok yoğun talep aldıklarını dile getirdi. Tufan, "İhracat için müracaatlar var. İzmir'den bir firma bizden direkt ihraç için sürekli bir talebi var. Önümüzdeki haftalarda İzmir'den firma ziyaretimize gelecek. Üç gün burada dikim ile ilgili eğitim verecek. Onların isteği üzerine anlaşarak üretime geçeceğiz. Talepleri şu anda karşılayamıyoruz, çünkü elimizde 11 tezgahımız var. Kursta başladığı için kayıt yapamıyoruz. Şu anda elimde 100-150 tane tezgahım olsa dokumak için bayan hazır" diye konuştu.
Çekmen Bezi'ni geçmişte annesi ve anneannesinden duyduğunu belirten kursiyerlerden Duygu Türk, bu bezi dokumayı öğrendiği için çok heyecanlı olduğunu söyledi. 25 bayan arkadaşı ile birlikte önemli bir yol kat ettiklerini dile getiren Türk, "Şu anda 25 bayan kursiyerimiz ile birlikte, ben de kursiyerim. Çekmen Bezi dokuyoruz. Bu bezi ben annem ve anneannemden duydum. Öncelerden anneannem, annemlere elbise, fistan dediklerini dikmek için elde dokudukları bir bezmiş. 80 yıllık tarihe dayanan bir bez. Biz de bu bezi faaliyete geçirmek için, burada bunu dokumaktayız" dedi.
"Eskiden mağazalardan kıyafet almazdık"
Kızları Kübra Keskin ve Nurşen Karademir ile birlikte atölyeye gelip kurs gören 60 yaşındaki Hava Orhan, Çekmen Bezi'ni çocukluğundan bildiğini, bir iki defa kursa geldikten sonra hemen öğrenip dokumaya başladığını vurguladı. Hava Orhan, şöyle konuştu:
"Eskiden her evde tezgah vardı, dokuyorduk, ben de çocukluğumdan biliyorum. Bir iki defa gittim öğrendim, buraya da merak ettim geldim. Çok güzel dokuyorum. Keteni tarlaya ekerdik, biçerdik, döverdik, suya basardık sonra dokurduk. Mağazadan kıyafet almazdık, o zaman mağazalar yoktu. Şimdi artık kendimiz yapacağız. Kendi kızlarıma teslim ediyorum, artık benim yerimi onlar alacaklar."
"Kadınlarımız bağından, bahçesinden fedakarlık yapıp kursa geliyor"
Dokuma kursunda köylü kadınlara Çekmen Bezi'nin nasıl dokunacağını öğreten kurs öğretmeni Öznur Yılmaz Beşevli ise kadınların kursa ilgi gösterdiğini ve öğrenme konusunda da çok iyi olduklarını söyledi. Beşevli konuşmasında, "Sınıfımızda 25 tane öğrencimiz var. 3 aylık bir kurs olmamıza rağmen, öğretmenleri olarak kursiyerlerimizin çok çok iyi olduğunu düşünüyorum. Alaplı'da ilk defa dokuduğumuz için çok büyük ilgi var. Kurs ilk açıldığında kurs olması ama sonradan kendilerine bir maaş gelir elde edecekleri için bu işe gayet sarılıyorlar. Çünkü onların da evlerinde bağları, bahçeleri, inekleri var bunlardan fedakarlık ederek geliyorlar. Beklenti olarak tabii ki bu kültürümüzü yaşatmak çok çok önemli ama maddi desteklere de ihtiyaçları olduğu için inşallah madden de kendilerine destek sağlanacağını bildikleri için gayretle gerekeni yapıyorlar" dedi.
İçişleri Bakanlığı Dernekler Daire Başkanlığı'nın desteklediği "Çekmene can veren has eller" projesi ortakları arasında Hasanlı Köyü Muhtarlığı, Bülent Ecevit Üniversitesi Alaplı Meslek Yüksekokulu ve Alaplı Esnaflar Odası da bulunuyor.
Alaplı Hasanlı Köyü Merkez Mahallesi Kalkındırma Derneği proje kapsamında 25-26 Mayıs tarihlerinde Alaplı ilçe merkezinde yaptıkları ürünler ile unutulmaya yüz tutmuş, sepet örme, körüklüde demir işleme ve semer yapımı gibi sanatların ürünlerini sergileyecek. Program kapsamında iki akşam yerel sanatçılar konser verecek.
İHA