RUM MEHMET KİMDİR? RUM MEHMET PAŞA KİMDİR?
Sadrazam Rum Mehmet Paşa ve Ölümü
Sadrazam Rum Mehmet Paşa Nasıl Öldü?
1466 ve 1469 yılları arasında Osmanlı Devleti'nde Sadrazamlık görevini yapmış Rum asıllı devlet adamıdır. Rum Mehmet Paşa devşirme sistemine alınmış ve müslümanlığı seçmiştir. Rum Mehmet Paşa hakkında, o dönemlerin tarihçisi Aşıkpaşaoğlu bir eserinde şöyle anlatmıştır.
"Rum Mehmet yürüdü. Larende'ye vardı. Mescitlerini ve medreselerini yaktı, yıktı ve bozdu. Babasının evi gibi harap eyledi. Şehrin kadınlarını ve oğullarını soydurdu. Çıplak ettirdi. Larende'den gitti. Vardı Ereğli'ye çıktı. Ereğli'nin ilini ve köylerini harap eyledi"
Ankara'da bulunan Anadolu Medeniyetler Müzesinin o dönemlerdeki kurşunlu han olarak geçen yeri Sadrazam Mehmet Paşa yaptırmıştır. Ayrıca Üsküdarda Rum Mehmed Paşa Camii de yine Sadrazam Mehmet Paşa yaptırmış olup naaşıda bu caminin yanındaki türbede yer almaktadır.
Sadrazam Mehmet Paşa'nın Ölümü?
Sadrazam Mehmet Paşa 1470 yılında İstanbul'da Karamanlı Mehmet Paşa'nın talimatıyla tutuklanarak boğdurularak öldürülmüştür.
SADRAZAM RUM MEHMET PAŞA
29 Mayıs 1453'te Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u alması Avrupa da ve Dünya da büyük şaşkınlık yarattı.İslam dünyasında ise bayram havası vardı.Kahire'de Memluklular günlerce fener alayı tertip ettiler,Güney Hindistan'a egemen olan Timur'un torunları elçi göndererek İstanbul'un Fatihi'ni kutladılar,Abbasi Halifesi, İstanbul'un fethinde şehit düşenlerin ruhlarına bütün camilerde Kur'an okuttu.
Dünya ayağa kalktı;şaşkınlık ve saygıyla selamladı bu büyük fethi ve onun 21 yaşındaki fatihini.İstanbul'un fethinden sonra halledimesi gereken en önemli konu şüphesiz Çandarlı meselesiydi.Fatih Çandarlı Halil Paşa'dan çok çekmişti.
Şehzade iken babası 2.Murat'ın Manisa'da tespihe oturması üzerine iki kez devletin başına geçme fırsatı yakalamış ancak Çandarlı gibi Paşaların"Devlet'in varlığı tehlikede."demeleri üzerine padişahlığı tekrar babasına teslim etmek zorunda kalmıştı.Neticede Fatih Çandarlı'yı idam etti.
Bu idam konusu hala tarihçiler tarafından tartışılmaktadır.Çandarlı hakkında yapılan bazı suçlamalar şöyle:"Paşanın fethe karşı olduğu,fethi geciktirmek istediği ve Bizans'tan rüşvet aldığı."Ancak pekçok araştırmacı-tarihçi,yaptıkları yorumlarda"bu suçlamaların bahane olduğunu ve Çandarlı'nın katlinden sonra uydurulduğunu"da ifade etmektedirler.Konunun arkasındaki sır iktidar ilişkisiyle açıklanabilir.
Çandarlı'nın idam edilmesiyle Osmanlı'da devşirme vezirler dönemi başladı ve artık devletin üst yönetimi çoğunlukla Türk olmayanlara bırakılmış oldu.Bu vezirler inde öyle birisi vardı ki o hala İstanbul'u Konstantiniyye olarak görüyor, Bizans'ı hayal ediyor ve Rumluğa hizmetten kaçınmıyordu.Bu adam Veziriazam Rum Mehmet Paşa'ydı.
İstanbul'un yerlisi bir Rum ailenin çocuğuydu sözde müslüman olmuş Osmanlı'nın gözünde itibar kazanmış ve Fatih tarafından veziriazamlığa getirilmişti.Çok akıllıydı ancak bu aklını Türklüğe ve devlete ihanet olarak kullanıyordu.Fatih'in devletin gelirlerini artırmak istediği bir sırada Rum Paşa, Fatih'e bir ekonomik yöntem sundu bu yöntem sayende İstanbul yerlisi Rumları yüzyıllar boyu zengin etmenin temellerini attı.
Bı ekonomik yöntem şöyleydi:"Bizans'ın klasik maliye araçlarından iltizam ve tekel usulleri idi 2.Mehmet,Bizans'ın iktidar adayı olabilecek yüksek aristokrasisini büyük ölçüde yok etmişti.İktidar güvenceye alındıktan sonra bunlardan geriye kalanlar arandı ve bulundular.İmparatorluğun gümrük vergileri,maden ocakları vs. gibi en zengin gelir kaynakları bunlara iltizama verildi.
Özellikle Paleoglar bu paylaşımda aslan payını almış görünüyorlar.Bunlardan Mesih Paşa gibi Müslüman olmuş ve büyük haslar elde etmiş onların dışında,Hristiyan kalan Paleoglar de çeşitli has ve zeametle ve mukataalar(kiralıklar) elde ettiler.Bunlar Selanik,Serez ve çevresinde sahip oldukları çeşitli iltizamlardan sonra,İstanbul,Galata ve Gelibolu gibi önemli gümrük mukataalarını da ele geçirdiler.
Bunun dışında Kommen Ailesi mensuplarının,İtalyanların ve özellikle Floransalılarında Fatih'in cömert insanlarından geniş ölçüde yararlandıklarını ve birçok darphanelerin, gümrüklerin, şaphanelerin iltizamlarını ele geçirdiklerini görüyoruz."Böylece Rum Mehmet Paşa padişaha verdiği akılla soyunun yüzyıllar boyu refahını sağladı.
Rumlar için bunların yapan Veziriazam Türkler içinde tam tersini yaptı şöyleki Karamanoğullarını dize getirmek için sefere çıktığında Konya ovasında öyle bir katliam yaptı ki İstanbul'un acısını gerçekten çıkarmak istedi.
O devirleri iyi bilen Aşıkpaşaoğlu yazdığı tarihte onun için şöyle diyor:"Rum Mehmet,yürüdü.Larende'ye vardı.Mescitlerini ve medreselerini yaktı,yıktı ve bozdu.Babasının evi gibi harap eyledi.Şehrin kadınlarını ve oğlanlarını soydurdu.
Çıplak ettirdi.Larende'den gitti.Vardı,Ereğli'ye çıktı.Ereğli'nin ilini ve köylerini harap eyledi...Rum şeytanı Mehmet Paşa İstanbul'un acısını almak isterdi."Rum Mehmet Paşa görevini yapmıştı ama sonu çok kötü oldu.Aşıkpaşaoğlu'nun ifadesiyle Fatih onu bir gün "it gibi boğdurdu."
KAYNAK:Osmalı'nın Arka Bahçesi (Roman)
RUM MEHMET PAŞA VE HALKA YAPTIĞI ZULÜM?
Aslen Rumdur. Karaman seferinden dönülürken Vezir-i âzam Mahmut Paşa, bunun hilesiyle Afyon Karahisar'da azledilmiş ve yerine Rum Mehmed Paşa vezir-i âzam olmuştur. (872 H. 1467 M.)
Rum Mehmed Paşa, Karamanoğulları memleketini tamamen zabta memur edildiyse de halka çok zulüm yapmıştı. 875 H. 1470 M. de vezir-i âzamlıktan azl ve katledilip yerine İshak Paşa vezir-i âzam olmuştur.
Rum Mehmed Paşa'nın Üsküdar'da cami, imaret ve medresesi olup kendisi de orada medfundur. Yeni fethedilen İstanbul'a Anadolu'dan naklen Türklerin iskânına manî olmak için çok çalışmış olduğunu o devri çok iyi bilen Âşık Paşazade kaydetmektedir.
RUM MEHMET PAŞANIN HAYATI
RUM MEHMET PAŞA NASIL ÖLDÜRÜLMÜŞTÜR?
RUM MEHMET NEDEN HALKA ZULMETTİ?
İstanbul yerli rumlardan bir ailenin çocuğu olup,sonrasında devşirme sistemine alınmış ve müslüman olmuştur. Özellikle Rum ailelere madende dahil çeşitli yer üstü kaynaklarının,gümrük vergilerinin iltizama verilmesini ve bu sayede devlet gelirlerinin toplanmasında verimin ve artışın olabileceğini belirtmiş ve bu konuda II.Mehmet'i ikna etmiştir.
Tekel ve iltizam usulleri konusundaki yaklaşımları bu dönemde Osmanlı maliyesinde kaynakların artmasını sağlasa da; bunun çok uzun dönemdeki etkisi olumsuz olmuştur. Zira bu sayede Osmanlının özellikle duraklama döneminde, devlet zayıfladığında yolsuzluklar başgöstermiş yine ticari hayat belli azınlıkların eline geçmiştir.
Bununla birlikte sadrazamlığı döneminde bilinen diğer bir olayda Karaman Seferi esnasında sergilediği tarihe geçen kıyım ve talanıdır.
Karamanoğulları Osmanlı imparatorluğunun elindeki toprakların bir kısmını almak için ordu seferdeyken saldırıda bulunuş ancak sonrasında bu saldırılar geri püskürtülüp Karamanoğulları Osmanlılara bağlı hale getirilmişti.Ancak aynı durum tekrar ortaya çıkınca Rum Mehmet Paşa , Karamanoğulları seferine çıkmıştır. Seferde komutasındaki Osmanlı askerleri halka son derece acımasızca davranmıştır.
O devirlerin tarihçilerinden Aşıkpaşaoğlu eserinde onun için şöyle demektedir:
Rum Mehmet,yürüdü.Larende'ye vardı. Mescitlerini ve medreselerini yaktı,yıktı ve bozdu. Babasının evi gibi harap eyledi. Şehrin kadınlarını ve oğlanlarını soydurdu. Çıplak ettirdi.Larende'den gitti. Vardı,Ereğli'ye çıktı. Ereğli'nin ilini ve köylerini harap eyledi..."
Bu icraatını devşirme kökeni ile ilişkilendiren hatta Rum olmasından ötürü İstanbul'un acısı için yaptığını söyleyen tarihçiler de bulunmaktadır.
Varsak Türkmenleri üzerine hareket etmiş ancak Varsak beylerinden Uyuz Bey tarafından mağlup edilmiş, Karaman seferinde ele geçirdiği bütün mal ve para Türkmenlerin eline geçmiştir. Karamanlı Mehmet Paşa' nın teşvikiyle azledilmiş ve 1470 yılında boğularak öldürülmüştür.
Mezarı Üsküdar'da yaptırmış olduğu Rum Mehmed Paşa Camii yanında bulunan türbesindedir. Ankara'da günümüzde Anadolu Medeniyetleri Müzesi olan Kurşunlu Han da Rum Mehmed Paşa tarafından yaptırılmıştır.