Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Sultan Tarlacı, toplumsal medya üzere platformlarda bilhassa nöromitler üzere bilimsel temele dayanmayan inanışların süratle yayıldığına işaret etti.
Beyin işlevlerinin yalnızca muhakkak bir kısmının kullanıldığına dair yanlış bir inanış olduğuna dikkati çeken Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Sultan Tarlacı, “Aslında, beyin her vakit tam kapasitesiyle çalışır ve her iki tarafı da birlikte kullanılır. Eğitim sistemlerinin yahut şirketlerin ‘sağ beyinli’ yahut ‘sol beyinli’ yetiştirme tezlerinin bilimsel temeli bulunmuyor.” dedi. Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Sultan Tarlacı, nörolojide hakikat bilinen yanlışlar hakkında bilgi verdi.
Beyin uykuda da çalışıyor ve gündüzden daha faal olabiliyor
Günümüzde her insanın beynini gerektiği kadar kullandığını kaydeden Prof. Dr. Sultan Tarlacı, “Uykuda bile beyin çalışır ve gündüzden daha etkin olabilir. Bir devir, çocukların müzisyen olmasıyla zekalarının artacağına dair tanınan bir inanış yaygındı. Bilhassa 1990’larda, Amerika’da vali seçimlerinde yeni doğan ailelere müzik CD’leri dağıtılarak çocukların ‘hayata 1.0 başlaması’ üzere bir yaklaşım benimsenmişti. Ayrıyeten, uykuda yabancı lisan öğrenme üzere fikirler de ortaya atılmıştı. Lakin, günümüzde bu çeşit tezlerin bilimsel geçerliliği tartışmalıdır.” dedi.
Beyin hakkındaki yanlış inanışlar neler?
Beyin hakkındaki yanlış inançlardan birinin de ‘beyin işlevlerinin yalnızca belli bir kısmının kullanıldığı’ olduğunu kaydeden Prof. Dr. Sultan Tarlacı, şunları vurguladı:
“Aslında, beyin her vakit tam kapasitesiyle çalışır ve her iki tarafı da birlikte kullanılır. Eğitim sistemlerinin yahut şirketlerin ‘sağ beyinli’ yahut ‘sol beyinli’ yetiştirme argümanlarının bilimsel temeli bulunmuyor. Bilimsel araştırmaların popülerleştirilmesi sırasında bilgi kaybı ve çarpıtılma riski vardır. Bu, akademisyenlerin karmaşık bilimsel lisanını kolaylaştırması gerektiği üzere, toplumsal medyada da bilgilerin yanlış anlaşılmasına yahut çarpıtılmasına neden olabilir.
“Bilimsel temele dayanmayan inanışlar toplumsal medyada süratle yayılıyor”
Örneğin, birtakım haberlerde yapılan yanlış yorumlar bilimsel gerçeklerin yanlış anlaşılmasına neden olabilir. Bilgiye süratli erişim ve paylaşım imkanları, toplumsal medya üzere platformlarda yanlışsız bilgilerin yanlış anlaşılmasına yahut çarpıtılmasına neden olabilir. Bilhassa nöromitler üzere bilimsel temele dayanmayan inanışların toplumsal medyada süratle yayılması yaygındır. Sonuç olarak, bilimsel gerçekleri yanlışsız bir halde anlamak ve aktarmak için daha dikkatli olunması gerektiğini kaydeden Prof. Dr. Sultan Tarlacı, “Yanlış anlaşılan yahut çarpıtılan bilgiler, toplumda yanlış inançların yayılmasına ve bilimsel ilerlemenin engellenmesine yol açabilir.” dedi.
Bu durumdan kurtulmak için ne yapılması gerekiyor?
Bilimsel bilgiyi üreten beşerlerle eğitimciler ortasındaki kopukluğu düzeltmek gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Sultan Tarlacı, “Yani nörobilimciler ve sinirbilimciler direkt bilgiyi aktarmalı, böylelikle eğitimciler de bu bilgileri öğrencilere aktarabilirler. İkincisi, klasik medya ve toplumsal medya ortasındaki dengeyi sağlamak sıkıntı, lakin klâsik medyanın nörobilim uzmanlarının bilgilerine daha fazla yer vermesi değerlidir. Bu, bilimsel doğruluk ve güvenilirlik açısından bir sorumluluk gerektirir.” diye konuştu.
Kısa görüntüler izleyerek bilgi edinme mümkün mü?
Beynin, karar vermek için süratli bilgi istediğini lisana getiren Prof. Dr. Sultan Tarlacı, “Bu nedenle, beşerler ekseriyetle ön yargılarını kullanarak süratli bir biçimde başka beşerler hakkında sonuçlar çıkarmaya eğilimlidirler. Lakin, bu doğal eğilim, yanlış sonuçlara yol açabilir. Örneğin, kısa görüntüler izleyerek yahut kısa metinler okuyarak bilgi edinme eğiliminde olan beşerler, aslında bilgi parçacıklarıyla dolu kopuk ilişkilerden oluşan enformasyonla karşılaşırlar. Gerçek bir öğrenme ve verimlilik ise vakit ayırarak, mevzuyu derinlemesine araştırarak ve farklı kaynaklardan bilgi toplayarak gerçekleşir.” dedi.
“Herkesin birebir renkleri birebir biçimde görmesi beklenemez…”
Sosyal medyada sıkça karşılaşılan ‘kadın elbisesi ne renk’ tartışmasına da değinen Prof. Dr. Sultan Tarlacı, “Aslında insanların renk algısının farklılıklarını gösteren farklı bir örnektir. Renk algısı, birçok faktöre bağlı olarak değişebilir ve herkesin birebir renkleri birebir formda görmesi beklenemez. Öncelikle, herkesin kullandığı telefon yahut bilgisayarın ekranının renk kalibrasyonu ve çözünürlüğü farklı olabilir. Bu da tıpkı görseli farklı renklerde görmemize neden olabilir. Ayrıyeten, ferdî tercihler ve çevresel faktörler de renk algısını etkileyebilir. Renk körlüğü de bu bahiste değerli bir faktördür. Renk körlüğü, renkleri tam olarak algılayamama durumudur ve toplumun makul bir yüzdesini tesirler. Örneğin, kimi beşerler kırmızıyı kirli kahverengi olarak görürken, başkaları bu rengi farklı tonlarda algılayabilir.” diye anlattı.
Renk algısı ve cinsiyet…
Cinsiyetin de renk algısını etkileyen bir öteki faktör olduğunu söyleyen Prof. Dr. Sultan Tarlacı, “Araştırmalar, bayanların çoklukla daha fazla renk tonunu ayırt edebildiğini göstermektedir. Bayanlar, erkeklere nazaran daha güçlü ve çeşitli renk tonlarını algılayabilirler. Bu nedenle, bayanlar ekseriyetle daha renkli ve çeşitli giysilere ilgi gösterirler. Sonuç olarak, renk algısı karmaşık bir husustur ve birçok farklı faktörden etkilenir. Toplumsal medyada paylaşılan bir görselin renkleri hakkında yapılan tartışmalarda, bu faktörlerin dikkate alınması ve farklı renk algılarının varlığına hürmet gösterilmesi kıymetlidir.” dedi.
Yaratıcılık doğuştan gelen genetik özelliklerle belirleniyor
İnsanın doğuştan gelen genetik özelliklerinin, mizacı ve kişiliği üzerinde kıymetli bir tesire sahip olduğunu kaydeden Prof. Dr. Sultan Tarlacı, kelamlarını şöyle tamamladı: “Yaratıcılık da bu genetik faktörlerden biridir ve kişinin yeniliğe açıklığı, yeni şeyler oluşturabilme yeteneği ve sebatkarlığı üzere özelliklerle alakalıdır. Bir kişinin ne kadar yaratıcı olduğu, doğuştan getirdiği genetik özelliklerle belirlenir. Birçok insan, yaratıcılık maharetlerini geliştirmek için müelliflik kurslarına katılır yahut roman yazma prosedürlerini öğrenmeye çalışır. Fakat, bu çeşit eğitimlerin kişiyi direkt âlâ bir muharrir yapacağını düşünmek gerçek değildir. Müelliflik maharetleri elbette öğrenilebilir, lakin gerçek bir müellif olabilmek için doğuştan getirilen bir yeteneğin de olması gereklidir. Müelliflik kursları ve teknik bilgiler, yazma sürecini anlamak ve kurguları oluşturmak konusunda yardımcı olabilir. Lakin, akıcı bir üslup geliştirmek, tesirli karakterler yaratmak ve ilgi alımlı kıssalar kurgulamak üzere yetenekler ekseriyetle doğuştan gelir. Bunlar, kişinin içsel yaratıcılığına dayanır ve teknik bilgilerle tam olarak öğrenilemez” (BSHA – Bilim ve Sağlık Haber Ajansı)