Selçuk Üniversitesi Mevlana Araştırmaları Enstitüsü Müdürü ve Edebiyat Fakültesi Fars Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Temizel, Selçuk Üniversitesi Genç Adım Topluluğunca düzenlenen "İran Türklerinde Nevruz Kutlamaları" konulu programda sunum gerçekleştirdi.
İlim Yayma Cemiyeti Konya Şubesi katkısıyla Süleyman Demirel Kültür Merkezinde düzenlenen programa, Mevlana Araştırmaları Enstitüsü Müdür Yardımcısı Yrd. Doç. Dr. Zehra Odabaşı, Topluluk Başkanı Ömer Akçaoğlu, öğretim üyeleri ve öğrenciler katıldı.
Doç. Dr. Temizel, sunumunda, Nevruz'un, 12 ülkenin UNESCO'ya ortak başvurusuyla dünyanın somut olmayan kültürel mirası listesine girdiğini söyledi. Doç. Dr. Temizel, ayrıca Nevruz'un, 2009 yılından bu güne İran, Hindistan, Pakistan, Özbekistan, Kırgızistan, Türkiye, Irak, Türkmenistan, Tacikistan, Afganistan, Kazakistan ve Azerbaycan gibi kültür, dil ve din birliği olan 12 ülkenin ortak kültürel mirası olarak kabul edildiğini belirtti. Farsça'da "yeni gün" anlamına gelen Nevruz'un, 21 Mart'ta Orta Asya, Orta Doğu, Balkanlar, Kafkaslar, Pakistan ve Hindistan gibi dünyanın kuzey yarım küresinde geniş coğrafyada yaşayan halklar tarafından kutlanan yılbaşı veya bahar bayramı olduğunu da ifade eden Doç. Dr. Ali Temizel, İran'da yaşayan Türkmen, Azerbaycan, Kaşkay, Hemedan Türkleri, diğer Türk boylarının kendi aralarında ve İran'daki diğer halklarla benzer veya az farklılıklarla Nevruz Bayramını birlikte kutladıklarını anlattı. Doç. Dr. Temizel, Nevruz'un, günümüzde İran'da milli ve resmi olarak kutlanan en önemli bayram olduğunu belirterek, "Bir günden fazla süreyle kutlanan bu bayramın temel ritüelleri, kaşt-e sebze, hane tekani, harid-e eidi, çeharşembe suri, semenu, çiden-e sofre-ye heft sin, daden ve griften hediye ve eidi, did ve bazdid ve sarf-e noql, şirini ve mive, sizdeh be der'dir. 2 Nisan'a denk gelen Nevruz'un 13'üncü günü İran'da "Doğa Günü" olarak kutlanmakta ve resmi tatildir. Bu günde herkes doğaya gezmeye ve pikniğe gitmektedir" dedi.
"Köylerde saz çalan ve hikaye anlatan aşıklar bir araya gelir"
İran'da her yıl, Nevruz gelmeden önce alışveriş, kaşte sebze, hane tekani denilen ev temizliği yapılarak Nevruz Bayramı'na hazırlanmaya başlandığını, ülkenin büyük kısmında bir önceki yılın son perşembesinde mezarlık ziyaretinde bulunulduğunu, hayır ve hasenat gerçekleştirildiğini de kaydeden Doç. Dr. Temizel, "Yeni yıl gelmeden bir gün önce herkes hamama gider veya evde banyo yapar ve el ve ayaklarına kına yakarlar. Çeharşembe suri töreni düzenlendikten sonra artık Nevruz'un gelmesi için her şey hazırdır. Her biri bereketin ve canlılığın simgesi olan ve adları "sin/S" harfiyle başlayan en az yedi maddeden oluşan ve adına "heft sin" denilen sofra kurulur ve bu sofra Kur'an-ı Kerim, su, ayna, balık kavanozu veya küçük akvaryum ve çiçekle süslenir. Tüm aile bireyleri yılın değişimini beklemektedir. Köylerde saz çalan ve hikaye anlatan aşıklar bir araya gelip şiir okurlar. Halk onların çevresine toplanır ve oyun oynar. Halk bu mutlu durumdan ve okunan şarkılardan dolayı onlara para verir, kuru yemiş ve tatlı ikram eder" diye konuştu.
İHA