Türkiye Sigarayla Savaş Derneği'nin (TSSD) bu yıl dördüncüsünü düzenlediği Uluslararası Sigarayla Savaş Konferansı İstanbul Aydın Üniversitesi'nde gerçekleştirildi. Çarpıcı mesajların paylaşıldığı konferansta sigaranın zararları tüm boyutlarıyla ele alındı.
Tek amacı sigarayla mücadele olan ilk sivil toplum kuruluşu olarak 1999'da kurulan Türkiye Sigarayla Savaş Derneği'nin bu yıl dördüncü defa düzenlediği Sigarayla Savaş Konferansı, 30 Mart Perşembe günü İstanbul Aydın Üniversitesi'nde gerçekleştirildi. "Kalkınmada Tütün Tehdidi" temasıyla yapılan konferansa dernek yöneticilerinin yanı sıra çok sayıda akademisyen ve öğrenci katıldı.
"Sigaranın son molekülü ortadan kalkıncaya kadar"
Türkiye Sigarayla Savaş Derneği'nin bugüne kadarki çalışmalarının tanıtıldığı bir film gösterimiyle başlayan konferansta ilk olarak söz alan İstanbul Aydın Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Yadigar İzmirli, tütün kontrolü ile ilgili yasanın yürürlüğe girmesinin, sigarayla mücadele kapsamında bir milat olarak nitelendirilebileceğini söyledi. Sigarayla savaş konusunda hükümetlerin kararlı tutumunun Türkiye'de sigara kullanımıyla ilgili hızlı bir değişim getirdiğini ifade eden Prof. Dr. İzmirli, şöyle devam etti:
"Dünyada bu konuda, bu kadar zamanda bu kadar büyük gelişme kat eden bir başka ülke yok. O kadar ki, Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) verilerine göre Türkiye, sigarayla savaş konusunda WHO'nun tüm kriterlerini sağlamayı başaran ilk ve tek ülke. Derneğimizin yoğun çalışmaları sayesinde bugün Türkiye'de kapalı alanlarda sigara içmek tamamen yasaklandı. Ayrıca İstanbul Aydın Üniversitesi olarak da açık alanlarda sigara kullanımını sınırlandırarak bu alanda bir ilki gerçekleştirdik. Bu uygulama akademik ve idari personelimizle öğrencilerimizden de büyük destek gördü. Ancak bu geldiğimiz nokta asla yeterli görülemez. Bugün sigaraya başlama yaşı ortaokul düzeylerine inmiş durumda. Dolayısıyla bu savaşta yolumuz uzun. Sigaranın son molekülü ortadan kalkana kadar savaşa devam etmemiz gerekiyor."
"Her yıl sigaraya 25 milyar dolar harcıyoruz"
Rektör Prof. Dr. İzmirli'den sonra söz alan Türkiye Sigarayla Savaş Derneği Başkanı ve İstanbul Aydın Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanı Dr. Mustafa Aydın, Türkiye Sigarayla Savaş Derneği'nin kurulduğu yıllarda uçaklarda sigara kullanmanın serbest olduğunu hatırlatarak, "O günlerden bu günlere gelene kadar çetin mücadeleler verdik. Sigara kartellerine karşı yaptığımız bu cansiperane savaşı kazanarak kapalı alanlarda sigara kullanımının yasaklanmasını sağladık. Bugün Türkiye, sigarayla savaşta parmakla gösterilecek noktaya geldi. Bunda emeği geçen herkese teşekkürlerimi sunuyorum. Ancak daha kat etmemiz gereken çok yol var. çünkü sigara, en kolay bağımlılık yapan ve üreticisine en çok kazandıran zehir olarak karşımıza çıkıyor. Masum bir görüntüye sahip, ucuzmuş gibi algılanan ve alması kolay bir zehir. Üstelik, nerede nefes alacak bir yer bulmaya çalışsanız, sigara kartelleri de hemen oraya geliyor. Bizim çabalarımızla yürürlüğe giren yasa çok netti, ancak bu yasa günümüzde büyük oranda uygulanmıyor. Ancak yeni yürürlüğe girecek düzenlemelerle hem yasaklar derinleşecek, hem de uygulanmama gibi bir şansı kalmayacak. Ancak sigarayla savaşın yasadan çok toplumsal bilinçle başarıya ulaşabileceği kanısındayım. Örneğin sigara içmeyen biri, yanında sigara içen birine müdahale etmezse, bu savaşta bir netice alamayız. Türkiye her yıl sigaraya ortalama 25 milyar dolar harcıyor. Bunun 15 milyar doları direkt sigaraya, 10 milyar doları ise sigaradan kaynaklanan hastalıklara harcanıyor. Ayrıca özellikle son zamanlarda ünlü isimler dizi ve filmlerde sigara kullanılan sahnelerde görünüyor. Bu yolla bir özendirme yapılmaya çalışılıyor. Gençlere tavsiyem bu tuzağa düşmemeleridir" diye konuştu.
"Sigaranın etkilemediği organ yok"
Başkan Dr. Mustafa Aydın'dan sonra söz alan Sultanbeyli Kaymakamı Metin Kubilay'ın sigarayla savaş konusunda eğitimin ve farkındalığın öneminin üzerinde durduğu konuşmasının ardından konferansın panel kısmına geçildi. Moderatörlüğünü Türkiye Sigarayla Savaş Derneği İcra Kurulu Başkanı Prof. Dr. Melahat Dönmez'in yaptığı panelde, Uzman Doktor Ender Saraç, İngiltere Türkiye Sağlık Elemanı Birliği (ITSEB) Başkanı Dr. Ali Demirbağ, Meteoroloji Mühendisi ve CNN Türk Hava Durumu Sunucusu Bünyamin Sürmeli, Habertürk Haber Spikeri Buse Biçer ile, Yönetim Danışmanı & Eğitim Bilimci, Araştırmacı Yazar, Baş Denetçi Perihan Usta konuşmacı olarak yer aldı. Paneli açarken kendisi de kısa bir konuşma yapan Prof. Dr. Melahat Dönmez, "Kadın doğum uzmanı bir doktor olarak sigaranın etkilemediği organ görmedim. Derneğimizin mücadeleleri sonucunda Türkiye genelinde 27 milyona dayanmış olan sigara kullanıcısı sayısını 21 milyona çekmiş durumdayız. İnşallah bu rakamı 17 milyona kadar da indireceğiz" dedi.
"Sevgi ve şefkat eksikliği sigaraya itiyor"
Konuşmasına "Agresif olmadan sigarayla en çok mücadele eden isimlerden biriyim" diyerek başlayan Dr. Ender Saraç, "Birçok sevdiğim insanı sigara nedeniyle kaybettim. Günde iki paket sigara içen babam 49 yaşında kansere yakalandı, 50 yaşında da yaşamını yitirdi. Sigarayı sinsi bir harakiri olarak değerlendiriyorum. Çünkü sigarada yer alan karbon monoksit ve azot oksit, oksijenin vücutta emilimini zorlaştırıyor. Bu nedenle kalp krizi, felç ve bu gibi ağır hastalıklar, sigara içenlerde iki kata yakın oranda daha fazla görülüyor. Sigara, dildeki tat alma reseptörlerini ve koku alma sinirlerini baskıladığı için, sigara içenler yiyip içtiklerinin tadını rahat alamazlar ve daha uç tatlara yönelirler. Bu da kilo kontrolünü bozar. Yani anlık bir haz karşılığında büyük bir mutsuzluğu para verip alıyoruz. Sigara kullanımının özünde sevgi ve şefkat eksikliği yatıyor. Bu nedenle sigara kullanan bir insana baskıyla sigarayı bıraktırmak mümkün değil. Ben bir doktor olarak sigara kullanan hastalarıma önce doğal antidepresan etkisi gösteren ilaç ve nesnelerle yaklaşıyorum. Daha sonra telkine geçiyorum. Ben sigara içen insanı bir yerde vatana ihanet içinde görüyorum. Çünkü sigara kullanarak paramızı yabancı sigara kartellerine aktarıyoruz. Yakın geçmişte dörder aylık iki dönem halinde ABD'de bulundum. Orada sigara kullanma oranı son 15 yılda yüzde 70 azalmış durumda. Asıl sorun bizim gibi gelişmekte olan ülkelerde yaşanıyor" ifadelerini kullandı.
"İngiltere'de devlet tiryakinin çocuğunu alıyor"
Panelin ikinci konuşmacısı olarak söz alan ITSEB Başkanı Dr. Ali Demirbağ, İngiltere'de sigarayla savaşta yaşanan aşamaları değerlendirdi. İngiltere'de 1962'de sigara reklamlarının sınırlandırıldığını, 1971'de paketlere uyarı yazısı konduğunu, 1986'da televizyonlarda sigara reklamlarının durdurulduğunu, 2003'te ise tüm reklamların ve promosyonların yasaklandığını kaydeden Demirbağ, "İngiltere'de günde bir paket sigara içen bir insan, yılda 3 bin sterlin para harcıyor. Toplam sigara nedeniyle harcanan para ise 20 milyar sterlin. Bunun 9 milyarı da vergi. 2007 yılında İngiltere'de tüm kapalı alanlarda, 2015'te de araç içinde çocuk olması halinde sigara kullanmak yasaklandı. O kadar ki, sigara kullanan bir ailenin çocuğunu devlet koruma altına bile alabiliyor. 2012-2013 yılları arasında İngiltere'de sigarayla savaş için harcanan meblağ yaklaşık 58 milyon sterlin" dedi. İstanbul Aydın Üniversitesi'nde İngiltere'den çok önce açık alanlarda sigara kullanımının sınırlandırıldığına dikkat çeken Demirbağ, gençlere ise "Kendi kendinizi öldürmeyin" mesajı verdi.
Sigaranın çevreye zararları
Demirbağ'dan sonra söz alan CNN Türk hava durumu sunucusu meteorolog Bünyamin Sürmeli ise sigaranın çevreye verdiği zararlardan bahsetti. Sigaranın daha tütün bitkisi olarak üretildiği aşamada doğaya zarar vermeye başladığına dikkat çeken Sürmeli, "Tütün, yetiştiği topraktan faydalı maddeleri alıp zararlıları tekrar toprağa gönderiyor. Bu nedenle o toprakta başka bir ürün yetiştirilemiyor. Tütün için de yeni sahalar açmak gerekiyor. Bu nedenle tütün yetiştirebilmek için yılda 200 bin, kurutmak içinse yılda 600 milyon ağaç kesiliyor. ABD Çevre koruma Ajansı (EPA) verilerine göre hava kirliliğinin üst sınırı, metreküpte 35 mikrogram partikül. Oysa bir tek sigara izmaritinin neden olduğu hava kirliliği, metreküpte 350 mikrogram. Dünyada her yıl 5 trilyon adet sigara izmariti yere atılıyor. Orman yangınlarının yüzde 10'u da dikkatsizce atılmış sigara izmaritinden kaynaklanıyor. Clean Up Australia'nın verilerine göre ise okyanuslar ve denizlerden çöplerin yüzde 12'si sigara izmariti" diye konuştu.
"Yasalarımız iyi, uygularken sorun yaşıyoruz"
Sözlerine hayatı boyunca hiç sigara kullanmadığını, kardeşinin ise 75 yaşında sandığı, ölümle pençeleşen bir sigara kullanıcısının 55 yaşında olduğunu öğrendikten sonra sigarayı bıraktığını ifade ederek başlayan Habertürk TV haber spikeri Buse Biçer, dünya genelinde 1,1 milyar sigara kullanıcısı ve 346 milyon tütün çiğneyicisi olduğunu belirtti. Sigarayla savaşta medyanın son derece büyük bir rolü olduğunun altını çizen Biçer, "Her şeyden önce kelime olarak "sigarayla mücadele'den "sigarayla savaş" noktasına gelmemiz olumlu bir seviye. Sigara, 200 milyar dolarlık bir endüstri. Düşünün, geçenlerde British & American Tobacco, Reynold's American'ı 49,4 milyar dolara satın aldı. Türkiye'de ise erkeklerin yüzde 60'ı, kadınların yüzde 22'si sigara kullanıyor. Bu oran üniversite öğrencileri arasında yüzde 48, liselerde yüzde 20 iken, 7-13 yaş arası çocuklarda ise yüzde 11 olarak tespit edilmiş. Dünya genelinde yılda her 10 ölümden biri sigaradan kaynaklanıyor. Yine ölümlerin 600 bini ise pasif içiciler. Türkiye'de ise günde 300 kişi, yılda ise 100 bin kişi sigara kaynaklı sebeplerle yaşamını yitiriyor. Ülke olarak gerekli tedbirleri almış olsak da özellikle uygulama noktasında sorunlar yaşıyoruz. Bu konuda hepimizin adeta birer asker olması lazım. Ben bu mücadelede sonuna kadar varım" dedi.
"Sigarayı zihinle içiyoruz"
Son olarak söz alan Yönetim Danışmanı, Eğitim Bilimci, Araştırmacı Yazar ve Baş Denetçi Perihan Usta ise sigaranın zihinle olan ilişkisine değindi. "Sigarayı zihinle içiyoruz" diyen Usta, şöyle devam etti:
"Sigarayla kullanıcı arasında zehirli bir sarhoşluk ilişkisi var. Bunu bir çeşit flört olarak da adlandırabiliriz. Bu flört zihinde başlar ve sigaranın sizi yok etmesine kadar devam eder. Tüm alışkanlıklar zihinde başlar. Sigara kullanımıyla zihne o alışkanlık tohumu atılır ve devamlılıkla alışkanlık arz eder. Sigara kullanımıyla zihinde geliştirilen zevk, haz ve hoşnutluk gibi olumlu duygular zihinden atılıp sigaranın zehir olduğu kodlanmadığı sürece sigara zihinden silinemez. Sigarayı bıraktıktan sonra zihnimizi 21 gün boyunca doğru bilgiyle beslersek sigaradan kurtulabiliriz" ifadelerini kullandı.
"Mücadeleye önemli bir noktaya taşımayı başardık"
Türkiye Sigarayla Savaş Derneği İcra Kurulu Başkanı Prof. Dr. Melahat Emine Dönmez, sigara yasakları ve uygulanan yasalar için büyük emek verdiklerini ve bu alanda çalışmaya devam ettiklerine vurgu yaparak "Kurulduğu günden buyana özellikle sigara ile ilgili yasaların çıkmasında büyük emeklerimiz var. Sayın dernek başkanımız Mustafa Aydın ile meclise çok gidip geldik. Biz bu konuyu önemli bir yere taşıdık ancak sigara ile ilgili yasaklar delinebiliyor. Maalesef hala içilmemesi gereken yerlerde içilmeye devam ediyor. Fakat bu yasakların çıkması çok önemliydi. Eskilerde insanlar otobüste sigara kullanıyordu. Şimdi en azından bunu yapmıyorlar. Eskiden bayramlarda eve gelen misafirlere gümüş tabaklarda sigara ikram ediliyordu. Artık bunlar oldukça azaldı. Evlerimizde sigara ikram etmiyoruz. Yıllarca önce ünlü bir marka yöneticileri çalışanlarına "Eğer Türkiye'de 15 yaş altı çocuklara sigara içirmeyi başaramadıysanız hiç bir şey başarmış sayılmazsınız" demişlerdir. Bakın bu alışkanlığı yapmak için neler yapıldı, elinde sigara kovboy filmleri, çizgi filmler, TV yayınları, sinema filmleri. Bunlar ve reklamlar artık yasaklandı. Bu yasa değişikliği konusunda Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan'ın büyük katkısı oldu, eğer kendisi bu yasaya sıcak bakmasaydı yasa çıkarılamazdı. 19 Temmuz 1999'da bu yasa çıkmadan önce tütün tüketicisi sayısı 26 milyon iken, bu yıl 17 milyonlara düşeceği öngörülüyor. İnsan sağlığının tehdit eden üç illet var, tansiyon, diyabet ve sigara. Bizler genetiğimizi değiştiremiyoruz, ama yaşam tarzımızı değiştirerek sağlığımızı koruyabiliriz. Sigara ile mücadele de başarı sağlamış ülkeler arasında ön sıralarda yer alıyoruz. Dünya sağlık örgütünden bu alandaki çalışmalarımız dolayısıyla ödül de aldık. Amerika'da İngiltere'de hala kapalı alanlarda sigara içiliyor. Türkiye sigara yasağı konusunda dünya ülkeleri arasında başı çekti, bunun için gururluyuz" şeklinde konuştu.
"Sigara anne karnında, çocukların ölümlerine neden olmakta"
Sigaranın insan sağlığını tehdit ettiğine dikkat çeken Prof. Dr. Melahat Emine Dönmez, "Sigara daha gebelikten başlayarak bebeğin sağlığını etkilemekte. Erken doğumlara düşüklere, düşük ağırlıklı çocukların doğmasına, bebeklerin sigara bağımlılığına yatkın doğumuna sebep oluyor. Hatta çalışmalar ile kanıtlandı , anne karnında sigaraya maruz kalan erken bebeklerin ilerleyen dönemlerde suça meyli artış gösteriyor. Anne karnında çocukların ölümlerine neden olmakta. Tansiyon yüksekliği şeker, akciğer kanseri ve gırtlak kanserinin sebepleri arasında en başı sigara çekiyor. Sigaranın vücudumuzda etkilemediği hiçbir organ yok" ifadelerini kullandı.
Konferans sonunda konuşmacılara plaket takdim edilirken, daha sonra yapılan genel kurulda Başkan Dr. Mustafa Aydın bir kez daha Türkiye Sigarayla Savaş Derneği başkanlığına seçildi.
İHA