Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi (MAKÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tamer Albayrak, Burdur Doğa Koruma ve Milli Parklar 6. Bölge Müdürlüğünden alınan beş farklı kuşun gen haritasında, 77 tane farklı genetik yapı ortaya çıktığını, bunlardan 54 tanesinin ilk kez tespit edildiğini söyledi.
Doç. Dr. Tamer Albayrak, Türkiye'deki kuş türlerinin genetik çeşitlilik konusunda yaşanan sıkıntılar doğrultusunda kuş türlerindeki farklı genetik envanteri oluşturmak amacıyla çalışma gerçekleştirdiklerini belirtti. Türkiye'de bu tarz çalışmaların son derece sınırlı olduğunu dile getiren Doç. Dr. Albayrak, "Türkiye'deki kuş çeşitliliğimizi biliyoruz hangi türlerimiz var. Nerelerde yaşayış gösteriyorlar. Bunlar artık bilinmekte. Ancak türün altındaki türlerin genetik çeşitliliği konusunda sıkıntılarımız var. Bu konuyu bilmiyoruz. Dünyada bu konu son zamanlarda hızla gelişen artan bir ilgi odağı haline gelmişti. Türkiye'deki bu tarzdaki çalışmalarımız son derece sınırlı. Şu anda bulunduğumuz moleküler ornitoloji laboratuvarı Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi altında bulunan gerçekleşmesine TÜBİTAK'ın finansman desteği son derece önemlidir. Burada yaptığımız unsur, bildiğimiz yerli türleri Türkiye'nin çeşitli bölgelerinden ve milli parklardan toplayarak, yakalayarak genetik çeşitliliklerinin tespit etmeye çalıştık. Altı alanda beş farklı kuş türünün tespiti ve buna bağlı olarak bunların DNA izolasyonu için kan örneklerini aldık ve kuşları doğaya geri saldık, hiçbir ölüm vakamız olmadı. Bu kan örneklerinden DNA'yı izole ederek özel gen bölgelerini çoğalttık ve literatürdeki, gen bankasındaki kayıtlarla karşılaştırarak bunların sayısal unsurlarını kendi gen çeşitliliğimizi ve kaynaklarımızı tespit ettik. Bu en sonunda Anadolu Sıvacısı, Büyük Baştankara, Mavi Baştankara, Karatavuk ve İspinoz türleri üzerinde çalıştık" dedi.
"77 farklı genetik yapı ortaya çıktı"
Anadolu Sıvacısı kuşunun, 21 tane farklı genetik çeşitliliği olduğunu tespit ettiklerini belirten Doç. Dr. Albayrak, bunların 9 tanesinin ilk kez tespit edildiğini ifade etti. Elde edilen 77 genetik yapıdan, 54'ünün ilk kez tespit edildiğini kaydeden Doç. Dr. Albayrak, "12 tanesi bilinmekteydi. Geneline baktığımız zaman 77 tane farklı genetik yapıda olduğunu tespit ettik. Bunların 54 ilk kez tespit edildi ve bilim dünyasına duyurduk. Böylece bu 5 türün 77 tane farklı genetik yapısı olduğunu tespit ettik. Daha sonra ilerleyen dönemlerde koruma çalışma çalışmaları yapacağımız zaman türün korunması aynı zamanda genetik çeşitliliğin korunmasındır. Bu yüzden de kendine özgü bölgelerde genetik yapıların korunması için bu tespit etmiş olduğumuz bölgelere özgü genetik yapılar göz önüne alınarak koruma eylem planlarında koruma alanlarının belirlenmesinde çok önemli bir kriter olacaktır" şeklinde konuştu.
Projenin Türkiye'de yapılan en kapsamlı ilk proje olduğunu belirten Doç. Dr. Albayrak, "Türkiye'deki özellikle yerli kuş türleri için genetik çeşitliliğin, gen kaynağının tespitine yönelik projeyi hedeflemekteyiz. Bu kapsamda ön çalışmalarına başladık. Bu projeyle beraber farklı türler yakaladık. Şu anda laboratuvarımızda yaklaşık 80 kuş türüne ait 2 bin 400 bireyin kan örnekleri ve telek örnekleri mevcuttur. Bunun akabinde bunların tespit edilmesi ve diğer türlerin tespit edilmesine yönelik çalışmalara devam edeceğiz ve böylelikle de bilmediğimiz gen kaynaklarımızı kayıt altına almış ve koruma içinde önemli bir adım atmış olacağız" ifadelerini kullandı.
İHA