Hastalık kişiden kişiye genellikle 15-20 dakikalık bir sürede bile yakın temasla (el ele tutuşma gibi) bulaşabiliyor. Uyuz paraziti kişiye geçtikten sonra ortalama 3-6 hafta gibi bir sürede şikayet oluşturmaya başlıyor. Özellikle geceleri artan, sıcak banyo ve duş ile şiddetlenen kaşıntı en önemli klinik bulgusudur. El parmak araları, el bileğinin iç yüzü, koltuk altları, kulak arkaları, bel bölgesi, ayak bilekleri, ayaklar, kalçalar, kadınlarda meme uçları ve erkeklerde genital bölgede kaşıntı oluşuyor.
Hal böyle olunca son günlerde "uyuz nedir, uyuz belirtileri nelerdir, uyuz nasıl tedavi edilir, uyuza karşı hangi önlemler alınmalıdır" soruları çok sık aranmaya başlandı. Bir veli olarak tedirgin olmaya başladık. Kızımız okula gittiği için de acaba bir süre okula ara mı versek diye düşünmeye başladık.
Çeşitli illerde uyuz vakalarında son günlerde uyuz vakalarının 10 kat arttığı haberleri bizi tedirdin etmeye başladı. Eczanelerin bu uyuz vakaları konusunda ilaç yetersizliği yaşadığıda medya da yer alan haberler arasında. Bizde bu konuda bilgilendirme amacıyla uyuz nedir, uyuz belirtileri, uyuz nasıl teşhis edilir, uyuz tedavisi, uyuz tedavisinde hangi ilaçlar kullanılır, uyuz tedavisinde kullanılan bitkisel ilaçlar nelerdir konularını kısaca anlatmaya çalıştık.
UYUZ NEDİR?
Uyuz hastalığı uyuz böceğinin insan vücuduna sardırmasıdır. Cildin üst tabakasına nüfuz ederek yumurtalarını bırakan uyuz böceği çok kısa sürede belirtilerini gösterir. Uyuz hastalığı, küçük bir akar türünün neden olduğu bir cilt sorunudur. El, koltuk altı, karın, parmak aralarında kaşıntı ve döküntüye neden olur. Dünya genelinde oldukça yaygın halk sağlığı sorunu olan uyuza mikroskopik bir akar türü olan Sarcoptes scabei neden olur. Böcek benzeri bu akarın deri altına yerleşmesi ile ortaya çıkan hastalık; vücudun farklı bölgelerinde kaşıntı, döküntü ve cilt yaralarına da neden olabilir.
Daha çok hastane, huzurevi, askeri kışlalar, bakım evleri gibi kalabalık ortamlarda aynı kıyafetleri giyen, aynı yatağı paylaşan kişiler arasında daha kolay yayılır. Uyuz, sanılanın aksine kedi ve köpek gibi hayvanlardan insana bulaşmaz. Geceleri yoğun şekilde kaşıntıya neden olan hastalık zamanında tedavi edilmediğinde ciltte yaralar oluşturabilir. Uyuz kremi, merhem ve solüsyon ile kısa süre içinde kolayca tedavi edilir.
UYUZ BELİRTİLERİ
- Geceleri artış gösteren şiddetli kaşıntı
- Parmak aralarında, dirsek, bilek, bel, kalça, koltuk altında görülen ve sivilceye benzeyen kırmızı renkli kabarcıklar, yaralar ve döküntüler
- Kızarıklık ve döküntüler; baş, yüz, boyun, sırt ve tüm bedende
- Uyuz bulaşan kişinin cildinde bazen dişi uyuz akarının deri yüzeyinin hemen altında tünel açması nedeniyle, minik oyuklar görülebilir
- Uyuz akarları, genellikle parmaklar arasında, bilekteki deri büklümlerinde, diz, dirsek, penis, göğüs ya da omuz bıçaklarında yaşamını sürdürürler.
UYUZ TEŞHİSİ NASIL YAPILIR
Uyuz teşhisi ancak doktorunuz tarafından yapılabilir. Cildinizden doku örneği alınarak ve bunu bir takım testlerden geçirerek, cildinize uyuz akarının ve yumurtalarının yerleşip yerleşmediğini kesin olarak teşhis edilebilir.
UYUZ TEDAVİSİ NASIL YAPILIR
Uyuz vakasının tedavisinde daha çok krem ve losyonlar kullanılır. Uyuza olan kişinin kişinin yanı sıra hastanın ailesinin ve hasta ile yakın temasa geçenlerin de tedavi edilmesi gerekebilir. Bu noktada; hastanın yatak örtülerinin, nevresim takımlarının, kullandığı havluların ve kıyafetlerinin ilaçlı tedaviye başlamadan en az 3 gün öncesinden sıcak suda yıkanması ve kurutma makinesinde kurutulması bir zorunluluktur. Eşyaların ağzı sıkıca kapalı bir torbaya konulması ve en az 72 saat torbada bekletilmesi de parazitlerin ölmesi için yeterlidir.
Uyuz akarları; insan vücudu dışında 72 saatten daha uzun süre yaşayamaz. Tedavi esnasında doktor tarafından reçete edilen ilaçların kullanılması oldukça önemlidir. Tedavi esnasında genellikle doktor tarafından reçete edilen vücut krem ve losyonlarının, ilaç reçetesindeki talimatlar doğrultusunda vücuda sürülmesi gerekir. Bazı durumlarda doktor tarafından ağızdan alınan ilaçlar da yazılabilir.
UYUZ TEDAVİSİNDE HANGİ İLAÇLAR KULLANILIR?
- Permetrin içeren kremler
- Sülfürik merhemler
- Lindan içeren losyonlar
- Krotamiton içeren kremler
- Benzil benzonat losyonlar
UYUZ HASTALIĞINDA BİTKİSEL TEDAVİ NASIL YAPILIR?
Uyuzların semptomlarını hafifletmeye yardımcı olmak için birçok doğal tedavi bulunmaktadır. Bunlar arasında en çok bilinenleri, çay ağacı yağı, aloe vera, kırmızı biber ve karanfil yağıdır. Ancak bu tür şifalı bitkileri kullanmadan önce mutlaka bir hekim başvurarak tavsiyesini almanız sağlığınız için çok önemlidir.
UYUZDAN KORUNMAK İÇİN ÖNERİLER
Uyuzdan korunmak için hasta olduğundan şüphelenilen kişilerle temastan kaçınmak, iç çamaşırı, havlu, nevresim gibi kişisel eşyaların temizliğine dikkat etmek, vücut ile direkt teması bulunan eşyaları ortak kullanmaktan kaçınmak, ev, araba gibi alanların temizliğine dikkat etmek gerekiyor.
- Uyuz hastalığına yakalanan kişi ile yakın temastan kaçının
- Hastanın tüm kıyafetlerini, kullandığı eşyaları bol kaynar suda yıkayın ve kurutma makinesinde kurutun
- Hane halkından biri uyuz hastalığı kapmışsa siz de muhakkak doktora görünün ve tedaviye başlayın
- Şayet size uyuz teşhisi konulmuşsa doktorunuz tarafından önerilen tüm ilaçları aksatmadan kullanın
- Uyuz hastalığına yakalanan kişinin kaldığı odayı ve evi iyice temizleyin.