Tulum peynir üretiminin yüzde 90'ı Şavak Aşireti tarafından yapılıyor. Zorlu doğa koşullarında Tunceli Pülümür Sarıgül yaylasında hayvancılık yapan çadırları ziyaret edip, üreticilerle konuştuk.

Türkiye’nin doğusunda, Munzur Dağları’nın zirvelerinde yaşamlarını sürdüren Şavaklılar, geleneksel göçebe yaşam tarzlarını ve zengin kültürel miraslarını günümüzde de koruyan Kürt aşiretlerinden biridir.

Türkiye’nin doğusunda yer alan Munzur Dağları, sadece muhteşem doğal güzellikleriyle değil, aynı zamanda burada yaşayan kadim halklarıyla da dikkat çeker. Bu dağların eteklerinde ve yükseklerinde, asırlardır göçebe yaşam tarzını sürdüren Şavaklılar, Kürt kültürünün en özgün temsilcilerinden biri olarak bilinir.

Kökler ve Göçebe Yaşam:
Şavaklılar, kökenleri Orta Asya’ya dayanan ve tarih boyunca göçebe yaşamı sürdüren bir Kürt aşiretidir. Munzur Dağları’nda ve çevresinde, her yıl mevsimlik göçlerle yaylalarına çıkan Şavaklılar, bu yaşam tarzını büyük bir titizlikle korumaktadırlar. Kış aylarını daha düşük rakımlı bölgelerde geçirirken, yaz aylarında serin yaylalara göç ederler. Bu göçler, hem hayvancılık faaliyetleri için uygun koşulları sağlamak hem de geleneksel yaşamlarını sürdürmek adına büyük bir öneme sahiptir.

Şavaklılar, hayvancılıkla geçimlerini sağlarlar. Özellikle koyun ve keçi yetiştiriciliği, onların temel ekonomik faaliyetidir. Bu hayvanlardan elde edilen süt, et ve yün, Şavaklılar için sadece geçim kaynağı değil, aynı zamanda kültürel kimliklerinin bir parçasıdır. Şavaklılar, elde ettikleri sütü geleneksel yöntemlerle işleyerek tulum peyniri ve tereyağı gibi ürünler üretirler. Bu ürünler, çevre bölgelerde büyük bir ilgiyle tüketilir ve Şavaklıların en bilinen lezzetleri arasında yer alır.

Kültürel Zenginlikler ve Gelenekler:
Şavaklılar, zengin bir kültürel mirasa sahiptir. Bu aşiretin gelenekleri, kıyafetlerinden müziklerine, yemeklerinden el sanatlarına kadar geniş bir yelpazede kendini gösterir. Geleneksel Şavak kıyafetleri, kadınların renkli ve işlemeli giysileriyle, erkeklerin ise sade ama işlevsel giysileriyle dikkat çeker. Şavaklı kadınlar, el emeği göz nuru kilim ve halılar dokuyarak bu zengin kültürel mirası geleceğe taşırlar.

Şavaklıların müzik kültürü de oldukça zengindir. Aşiretin geleneksel çalgısı “kaval” ve “bağlama” eşliğinde söylenen ağıtlar, türküler ve halaylar, Şavaklıların duygusal dünyasını ve toplumsal ilişkilerini yansıtır. Düğünler, bayramlar ve diğer toplumsal etkinliklerde bu müzik kültürü canlı bir şekilde yaşatılır. Halaylar, topluluğun bir arada olmasını simgelerken, türküler ise aşiret yaşamının acılarını, sevinçlerini ve günlük yaşamın ritmini dile getirir.

Munzur Dağları ve Şavaklılar:
Munzur Dağları, Şavaklılar için sadece bir yaşam alanı değil, aynı zamanda kutsal ve anlam yüklü bir coğrafyadır. Dağların yamaçlarında, Şavaklıların günlük yaşamı, doğanın ritmiyle uyumlu bir şekilde sürer. Bu dağların yüksek zirveleri, serin yaylaları ve berrak akarsuları, Şavaklıların hem ruhsal hem de fiziksel ihtiyaçlarını karşılar. Doğayla olan bu derin bağ, onların kültürel kimliklerinin de temel unsurlarından biridir.

Munzur Dağları’nda yaşayan Şavaklılar, doğaya büyük bir saygı gösterirler. Hayvancılık faaliyetleri sırasında doğanın dengesini korumak için geleneksel yöntemler kullanırlar. Yaylalarında yaşayan bitki ve hayvan türleri, Şavaklıların koruma çabaları sayesinde bugüne kadar varlıklarını sürdürebilmiştir.

Şavaklıların Günümüzdeki Durumu:
Günümüzde, modernleşmenin etkileri Şavaklıların yaşamını da etkilemektedir. Ancak, bu aşiret, geleneksel göçebe yaşam tarzını korumak için büyük çaba göstermektedir. Şavaklıların yaylaları, sadece bir geçim kaynağı değil, aynı zamanda kültürel kimliklerinin ve tarihsel miraslarının korunduğu yerlerdir. Bu nedenle, her yıl düzenlenen göçler, sadece bir tarım faaliyeti değil, aynı zamanda bir kültürel ritüel olarak görülmektedir.

Şavaklılar, Munzur Dağları’nda yaşayan köklü bir topluluk olarak, göçebe yaşam tarzlarını sürdürmeye devam ediyor. Doğayla iç içe, geleneklerine bağlı bir yaşam süren bu aşiret, Türkiye’nin kültürel zenginlikleri arasında özel bir yere sahiptir. Şavaklıların hikayesi, doğayla uyumlu yaşamın ve geleneklere sadakatin bir örneği olarak, kültürel mirasımızın önemli bir parçası olmaya devam ediyor.